از نظر قرآن، بهشت و دوزخ چیزی جز سازهای انسانی نیست؛ در حقیقت این خدا نیست که بهشت و دوزخ را برای آدمی آماده و فراهم کرده است؛ بلکه این انسان است که با اعمال خویش بهشت و دوزخ را میآفریند و میسازد. دستهای صنعتگر انسان میتواند بهشتی با تمام نعمتهای بیشمار و بیپایان و ابدی بسازد، یا دوزخی با تمام نداشتهها و سختیها و رنجهای بیپایانش فراهم کند.