«انفاق‏» از جمله عبادتهایى است كه احتمال خودنمایى و ریا در آن بسیار است. در مساله انفاق، انسان علاوه بر این‏كه باید ثواب عمل را در نظر داشته باشد، باید به گونه‏اى عمل كند تا به آبروى شخصى كه قرار است‏به او انفاق شود لطمه‏اى وارد نگردد. انسانهاى داراى عزت نفس، از این‏كه در جلو چشم دیگران به آنها انفاق شود، ناراحت مى‏شوند.

انسان اگر بتواند به گونه‏اى انفاق كند كه حتى‏الامكان انفاق‏شونده او را نشناسد خیلى بهتر است.هر قدر انسان در این كار مراقب حفظ آبروى افراد باشد، اجرش به مراتب بیشتر خواهد بود.گاهى یك عبادت بسیار كوچك، آن‏قدر ثواب پیدا مى‏كند كه انس و جن از شمردن آن عاجز مى‏مانند.این به دلیل رعایت آداب و جهات حسن عبادت و نیز اخلاصى است كه در آن به كار رفته است. یك عمل فیزیكى و یا حركت مادى به خودى خود نمى‏تواند ارزش بیافریند، بلكه غیر از حُسن فعلى، حُسن فاعلى هم باید در كار باشد، یعنى نه تنها خود كار باید خوب باشد، بلكه باید نیت ‏خوبى هم براى انجام آن وجود داشته باشد. قرآن كریم در این‏باره مى‏فرماید: «مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاء وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ»(بقره: 261); مثل آنان كه مالشان را در راه خدا انفاق كنند، به مانند دانه‏اى است كه از یك دانه هفت‏خوشه بروید، در هر خوشه صد دانه باشد - كه یك دانه هفت صد شود. البته، این ارزش و ثواب به شرطى است كه فقط براى خدا و به تعبیر قرآن «یُرِیدُونَ وَجْهَ اللَّهِ » (روم: 38) و «ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ» (بقره: 207) باشد.

انسان ممكن است عملى را به درستى انجام دهد، اما با انجام كار نادرستى، ارزش آن را از بین ببرد، مانند آتشى كه محصولى را بسوزاند: «إِعْصَارٌ فِیهِ نَارٌ » (بقره: 266) .از جمله كارهایى كه موجب از بین رفتن اعمال خوب انسان مى‏گردد، منت‏گذارى است. قرآن كریم در این‏باره مى‏فرماید: «لاَ تُبْطِلُواْ صَدَقَاتِكُم بِالْمَنِّ وَالأذَى» (بقره: 264) ، صدقات خود را به سبب منت و آزار تباه نسازید.

تاكید قرآن نسبت ‏به خلوص در انفاق، به مراتب بیش‏تر از تاكید بر اخلاص در نماز است. البته، تردیدى نیست كه ریا در نماز موجب بطلان آن خواهد شد، اما كمتر آیه‏اى در قرآن وجود دارد كه به اخلاص در نماز سفارش كرده باشد.

امام صادق علیه السلام در این فراز از سفارشهاى خود به عبدالله بن جُندب مى‏فرمایند: جلوى چشم مردم انفاق مكن تا ایشان تو را ستایش كنند، اگر چنین كنى، در واقع، اجر خودت را دریافت كرده‏اى (یعنى دیگر اجرى نزد خدا نخواهى داشت)

، چنان باش كه وقتى با دست راستت انفاق مى‏كنى دست چپت آگاه نشود، براى صدقه پنهانى (كه عدم اطلاع مردم از آن در دنیا هیچ ضررى به تو نمى‏رساند) بهترین پاداش را در روز قیامت پیش چشم همه خلایق به تو خواهند داد.البته، انسان نباید به این دلیل كه شاید عملش آمیخته با ریا باشد به طور كلى سراغ كارهاى خیر و از جمله انفاق نرود. این كار ممكن است از دسایس شیطان باشد تا ما را از انجام اعمال نیك باز دارد.به هر حال، انسان با بخشیدن چیزهاى مورد علاقه خود به دیگران مرتبه‏اى از مبارزه با نفس را، كه موجب پاك شدن از برخى آلودگى‏ها مى‏شود، پشت‏سر مى‏گذارد و شاید هیچ چیزى به اندازه بخل ورزیدن، عملى ناشایست نباشد.

خداوند در قرآن مى‏فرماید: «وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» (حشر: 9) ، و هر كس خود را از خوى بخل و حرص دنیا نگاه دارد، آنان به حقیقت رستگاران عالمند. سخاوتمندان، هرچند كه ثروت خود را در راه خدا مصرف نكرده باشند، نسبت‏ به بخیلان به بهشت نزدیكترند.

نكته دیگر این‏كه، گاهى انجام كار خیر به شكل علنى، البته در صورتى كه انسان بتواند بر نفس خود مسلط باشد، بركات و ثواب فراوانى دارد. وقتى انسان كار خیرى را به صورت علنى انجام مى‏دهد، دیگران هم انگیزه و رغبت پیدا مى‏كنند كه مشابه آن را انجام دهند. اگر بنا باشد كه هیچ كار خیرى در جلو چشم دیگران انجام نشود، مردم جامعه، به خصوص كودكان و نوجوانها، به اهمیت كار خیر پى نمى‏برند. قرآن كریم مى‏فرماید: «لَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلاَنِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ » (بقره: 274) ، كسانى كه مال خود را انفاق كنند در شب و روز، نهان و آشكار، آنان را پاداش نیكو نزد پروردگارشان خواهد بود، هرگز از حادثه آینده، بیمناك و از امور گذشته اندوهگین نخواهند گشت. اثر دیگرى كه انجام علنى اعمال نیك خواهد داشت این است كه جلو بسیارى از سوء ظنها را مى‏گیرد، مثلا اگر كسى مخفیانه خمس و زكات بپردازد، ممكن است موجب بدگمانى مردم شود و آن‏ها فكر كنند آن شخص واجبات دینى‏اش را انجام نمى‏دهد.   ادامه دارد...

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: