ضرورت استفاده از ابزارهای کنترل والدین
یکی از مباحث مهم در سواد رسانه‌ای، تنظیم رژیم مصرف رسانه است. این موضوع در رابطه با کودکان و نوجوانان از اهمیت بیشتری برخوردار است، چرا این گروه مستعد‌ترین گروه کاربران برای استفاده غیر مناسب یا اعتیاد به فضای مجازی هستند. علاوه بر این کودکان در برابر آسیب‌های محتوایی و انواع مخاطرات امنیتی فضای مجازی بسیار آسیب‌پذیر هستند.
وقتی مخاطب ما یک کودک و یا نوجوان است، تمرکز بر روی خود کنترلی و خود نظارتی به تنهایی جواب‌گو نیست. دلیل این موضوع هم واضح است؛ یک کودک و حتی نوجوان به دلیل ویژگی‌های روحی و روانی، کامل نشدن مهارت در تصمیم‌گیری و عدم برخورداری از تجربه و شناخت، نمی‌تواند در مواجهه با حجم زیادی از محتوای غیرمناسب مقاومت کند و یا حتی به صورت کاملا تصادفی و ناخواسته در معرض انواع آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی، بازی‌های رایانه‌ای و سایت‌ها قرار می‌گیرد. خانواده‌های تک فرزند، مادران شاغل، پدران چند شغله و بچه‌هایی که تحت مراقبت پدربزرگ و مادر‌بزرگ‌ها قرار دارند نیز مزید بر علت است. زیرا با این شرایط عملا والدین امکان همراهی و مراقبت از کودکان و نوجوانان خود را ندارند و بخش زیادی از تجربیات آنلاین آنها در تنهایی اتفاق می‌افتد.
بعضی از آسیب‌های مرتبط با کودکان و نوجوانان در فضای مجازی بسیار خطرناک و جبران‌ناپذیر است. مثلا کودکی که قربانی آزار جنسی آنلاین شود، یا در سنین کم با مسائل زناشویی آشنا گردد قطعا آینده‌ای همراه با اختلال‌های روحی و روانی را تجربه خواهد کرد. به همین دلیل امروزه در دنیا بحث استفاده از ابزارهای نظارتی و کنترل والدین به شدت اهمیت پیدا کرده و تقریبا تمام وسایل ارتباطی و رسانه‌ای دیجیتال به این ابزارها مجهز هستند.
انواع ابزارهای کنترل والدین برای تنظیم رژیم مصرف رسانه
ابزارهایی که والدین می‌توانند از آنها برای تکمیل فرآیند کنترل و مراقبت فرزندان استفاده کنند را می‌توان در 5 دسته معرفی کرد:
1- Parental control یا ابزارهای کنترل والدین تعبیه شده در انواع آنتی ویروس و سیستم عامل ویندوز و مک: این ابزارها معمولا امکانات زیر را برای والدین فراهم می‌کنند:
a. تعیین محدوده زمانی استفاده از رایانه به صورت روزانه و ساعتی
b. تعیین نرم افزارهای و برنامه‌های مجاز برای کودک بر روی رایانه
c. دیدن گزارش فعالیت‌های کاربر تحت کنترل در اینترنت و رایانه به منظور تشخیص ارتباطات و فعالیت‌های پرمخاطره
d. تعیین رده‌بندی سنی استفاده از بازی‌های آنلاین از طریق اینترنت
2- برنامک‌های موبایلی مخصوص نظارت والدین: این برنامک‌ها که خوشبختانه نمونه داخلی موفقی مانند دنیای درسا دارد به والدین کمک می‌کنند تا بتوانند:
a. زمان استفاده کودک از موبایل و تبلت را مدیریت کنند.
b. تماس‌های ورودی و خروجی موبایل کودک را بررسی کنند.
c. پیامک‌های ارسالی و دریافتی موبایل کودک خود را ببینند.
d. لیست مخاطبان کودک را مدیریت کنند.
e. موقعیت مکانی تلفن همراه کودک را دنبال کنند.
f. مجوز دسترسی به اینترنت را مدیریت کنند.
g. امکان استفاده امن از تلفن همراه هوشمند والدین را به کودکان می‌دهد.
3- استفاده از سیم کارت کودک
4- استفاده از قابلیت کنترل والدین در کنسول‌های بازی مثل Play station و X box که به والدین کمک کنند تا بتوانند:
a. رده‌بندی سنی بازیهای مجاز را برای فرزندشان تعیین کنند.
b. مدت زمان استفاد ه از کنسول بازی را مدیریت کنند.
c. امکان دسترسی به اینترنت و بازی‌های آنلاین را در کنسول‌های بازی مدیریت کنند.
5- تنظیم مرورگر برای استفاده ویژه کودک و نوجوان: این مرورگرها مانند کیدرکس و گوگل کیدز یا مرورگرهای ایرانی مثل پارسی‌جو و یوز به عنوان موتور home page مرورگر در موبایل و رایانه تنظیم می‌شوند.
تهیه شده در گروه محتوایی درسا- علی‌محمد رجبی