اشكال تراشى در سند اين خطبه، به خاطر اين نيست كه ضعف و فتورى در آن راه دارد و يا با ساير خطبه هاى نهج البلاغه از نظر ارزش متفاوت مى باشد، بلكه به عكس، چنان كه خواهد آمد اين خطبه داراى اسناد متعددى است كه در بعضى از خطبه هاى بعضى نهج البلاغه اين همه اسناد وجود ندارد.تنها چيزى كه سبب اشكال تراشى درباره خطبه شده است اين است كه با پيشداوريها و ذهنيت گروهى از افراد سازگار نيست.آنها به جاى اين كه پيشداورى و ذهنيت خود را با آن اصلاح كنند، به فكر مخدوش كردن اسناد خطبه افتاده اند تا مبادا به ذهنيت آنها لطمه اى وارد شود.به هر حال از جمله اسنادى كه غير از نهج البلاغه براى اين خطبه ذكر شده، اسناد زير است: الف- ابن جوزى در كتاب تذكره الخواص مى گويد: اين خطبه را امام (ع) در پاسخ كسى ايراد فرمود كه هنگامى كه امام (ع) به منبر رفته بود از آن حضرت پرسيد: ما الذى ابطا بك الى الان، چه چيز سبب شد كه تا اين زمان زمام خلافت را به دست نگيرى؟ اين سخن نشان مى دهد كه ابن جوزى طريق ديگرى براى اين خطبه در اختيار داشته است، زيرا سوال اين جوان در نهج البلاغه مطرح نيست حتما ابن جوزى از طريق ديگرى گرفته است.ب- شارح م عروف ابن ميثم بحرانى مى گويد: اين خطبه را در دو كتاب يافتم كه تاريخ تاليف آنها، قبل از تولد سيدرضى- ره- بوده است: نخست در كتاب الانصاف نوشته ابوجعفر ابن قبه شاگرد كعبى، كه يكى از بزرگان معتزله است كه وفات او قبل از تولد سيدرضى است.ديگر اين كه نسخه اى از آن را يافتم كه بر آن، خط ابوالحسن على بن محمد بن فرات وزير المقتدر بالله بود و اين، شصت و چند سال قبل از تولد سيدرضى بوده است.سپس مى افزايد: بيشترين گمان من اين است كه آن نسخه مدتى قبل از تولد ابن فرات نوشته شده بوده است.ابن ابى الحديد نيز مى گويد: استادم واسطى در سال 603 از استادش ابن خشاب چنين نقل كرد كه او در جواب اين سوال كه آيا اين خطبه مجعول است؟ گفت: نه به خدا سوگند! من مى دانم كه كلام امام (ع) است همانگونه كه مى دانم اسم تو مصدق بن شبيب واسطى است.من ادامه دادم و گفتم: بسيارى از مردم مى گويند اين از سخنان سيدرضى است.او در پاسخ گفت: سيدرضى و غير سيدرضى كجا، و اين بيان و اين اسلوب ويژه كجا؟! ما رساله هاى سيدرضى را ديده ايم و روش و طريقه و فن او را در نثر شناخته ايم، هيچ شباهتى با اين خطبه ندارد سپس افزود: به خدا سوگند من اين خطبه را در كتابهايى يافت ه ام كه دويست سال قبل از تولد سيدرضى تصنيف شده است.من اين خطبه را با خطوطى ديده ام كه آنها را مى شناسم و مى دانم خط كدام يك از علما و اهل ادب است پيش از آن كه پدر رضى متولد شود.سپس ابن ابى الحديد مى گويد: من نيز خودم قسمت مهم اين خطبه را در نوشته هاى استاد ابوالقاسم بلخى كه از علماى بزرگ معتزله بود يافته ام و او معاصر المقتدربالله بود كه مدت زيادى قبل از تولد سيدرضى مى زيسته است و نيز بسيارى از آن را در كتاب ابن قبه (كه از متكلمان اماميه است) به نام الانصاف يافتم و او از شاگردان ابوالقاسم بلخى است و قبل از سيدرضى مى زيسته است.مرحوم علامه امينى در الغدير، جلد 7، صفحه 82 به بعد، اين خطبه را از 28 كتاب، آدرس داده است.محتواى خطبه: همانگونه كه قبلا نيز اشاره شد اين خطبه در تمام فرازهايش از مساله خلافت بعد از پيامبر اسلام (ص) سخن مى گويد و مشكلاتى را كه در دوران خلفا به وجود آمد در عبارات كوتاه و پرمعنى و بسيار داغ و موثر شرح مى دهد و با صراحت، اين حقيقت را بيان مى كند كه بعد از رسول خدا (ص) او، از همه شايسته تر براى اين مقام بود و شديدا تاسف مى خورد كه چرا خلافت از محور اصلى تغيير داده شد.در پايان خطبه، دا ستان بيعت مردم را با خودش شرح مى دهد و اهداف پذيرش بيعت را در جمله هاى بسيار زيبا و الهام بخش بيان مى فرمايد.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: