نماز نماد حاکمیت دینی است، پرچمی است که برافراشته شدن آن نشان ازاستقراردینداری دارد¹. ایمان به مبدأ و معاد به وسیله نماز تظاهر می یابد². همراه مردم بودن و یار و یاورآنان بودن با نماز قرین شده است³. مؤمن درنیایش خویش بامؤمنان نیایشگر همراه می شود⁴. وبرای پایداری درمسیر حق ازنماز استعانت می جوید، هرچند دلهای سرکش ونامطمئن به امدادهای الهی، مدد جستن از نماز رابر نمی تابند⁵، نمازگزار حق، با مردم نیک است و با آنها به نیکی سخن می گوید و در اصلاح مسیر زندگی می کوشد وحتی ازآنچه خود دارد برای اصلاح امور آنان دریغ نمی کند⁶. نیازمندان، گرفتاران، درماندگان از دور ونزدیک، از به پای داران نماز، این یاد بزرگ حق، بیگانه نمی مانند وبه پای داران نماز در رفع گرفتاری ونگرانی آنان می کوشند واز آنچه خود دوست می دارند به آنها احسان واتفاق می کنند⁷.
نماز گزار، نمازبان است و نمازمیانه را در گرما گرم تلاش وغوغای روزانه به پای می دارد⁸ وغفلت را از روح وجان می زداید و تن رابه عبادت وا می دارد تا سرگرمی های عادی زندگی او را از توجه به نقطه غایت حیات باز ندارد نماز آنها حرمت دارد.
چون به نماز می ایستد در پی آنند که هرگز از حضور او غایب نشوند، یاد دنیا وغرور وفریب آن ، دل نماز گزار را نمی فریبد و او را غافل نمی سازد که اگر نماز باغفلت دل و مستی عقل همراه باشد تقرب افزا نیست و نباید به حریم نماز بادل غافل قدم گذاشت ودرکوی یار بی احرام وارد شد⁹.
نماز، دل با اطمینان و آرامش می خواهد که بدانی درکجایی و درکدام میقاتی وبا او چه سخن می گویی؟¹⁰ آنان که با تن وجسم آلوده وهزار ذهن مشغول وخاطری نا جمع‌ و با قلبی گریزان از حق به هیأت نماز می ایستند، دورویی ونفاق خود رابه گواهی می ایستند¹¹. چرا که نماز گزار مؤمن، نماز را کتاب موقوت می داند¹² و به وقت، در میقات حضور دارد و به پیش از آن دست و صورت شسته و از سر تا قدم مسح عشق می کشد¹³ که من دست ازجهان شسته ام وصورت ازغیر برگردانده واز سرتاپا رنگ یارگرفته ام.
نماز اینان، نماز‌هوس نیست‌که گروهی بازیگربه نماز چنین می پردازند¹⁴. نماز ‌اینان، برخاسته از کتاب فطرت خداجوی آنان است که درعالم عین نیز با تمسک به کتاب حق، آن رابه پای‌ می دارند¹⁵. این نماز اکسیر حیات بخش است. اگر انسان به دورافتاده از فطرت، بخواهد به مسیر فطرت بازگردد، بازگشت او باید از راه نماز و به همراه نماز باشد¹⁶ و ایمان خود به خدا و قیامت رابه ظهور برساند¹⁷. اعتقاد به توحید ومعاد، باورهای باطنی هستند که همگان، حتی منافقان نیز می توانند ‌ایمان به آن را ادعا کنند¹⁸، اما ‌این باور‌درونی در نمازگزار‌واقعی با اطاعت از‌حکم الله وعمل به ما انزل الله که همان پیروی ازخدا ورسول است، تجلی می یابد¹⁹.‌ پیروان واقعی دعوت انبیاء خانه هایشان را قبله می سازند و پرچم نماز بر بام آن می افرازند تا مایه‌ی بشارت مؤمنان باشد²⁰. آنان در تأسی به ابراهیم خلیل (ع) آرزومندند تا نماز پایدار بماند و دلها با شوق و محبت به سوی خانه‌ی حق وقبلة ابراهیمی پر بکشد²¹. آنان درخانه خویش به تربیت نسلی همت می گمارند که مقیم صلوه باشندواز خدای نیز همین را مسئلت می کنند²². نماز و زکات سفارش ابدی خدایی است که از آستان صبح تا پدیدگاه شب، ازکودکی تا پیری، خداوند بندگانش را بدانها سفارش کرده است وحیات طیبه رانیز با آن معنا نموده است²³ وهر آن کس که در مسیر سفارش خدایی گام بردارد، خویش و بیگانه واهل و عیال را بدان سفارش می کند که دراین اقدام، رضایت حق نهفته است²⁴. اما دریغ که در برابر دعوت انبیایی و سفارش آنان به نماز ، گروهی پای به میدان می گذارند که پیروان هوسند و تابعان شهوت و آنها برای لذت خویش نماز را مزاحم می یابند، به تضییع نماز می پردازند تا در وادی شهوت راحت تر بتازند²⁵.
اینجاست که باز ندای خدایی درجان انسان کامل طنین می اندازد که خدای یگانه منم، به یاد من نماز رابه پای دار²⁶ و به دیگر رسول خویش فرمان می راند که نه تنها جان خویش ازنام من ویاد من انباشته ساز، بلکه خویش خود را به نماز فرمان ده ودراین دعوت نهایت شکیبایی رابه کارببر²⁷. این سفارش به خیر است پیشوایان هدایت، انجام خوبی ها و نیکی ها و به پاداشتن نماز رادر این سرلوحۀ دعوت خود قرارمی دهند²⁸ و برهرآنچه از سختی ومصائب دراین راه برآنها روی می کند، شکیبایی می ورزند²⁹. آری آنها چون در روی زمین تمکن یابند نماز به پای می دارند وزکات می پردازند وبه نیکی های می خوانند .از زشتی ها باز می دارند و می دانند که سرانجام امور با خداست³⁰.
آنها به خوبی می دانند که پایداری تمکن آنها بر روی زمین نیازمند یکپارچگی اهل ایمان است. مؤمنان با سرود نماز وحدت خویش را آهنگین می کنند و با پرداخت زکات پیوند خود را سنگین می سازند.آنها به خداچنگ می زنند ولایت الهی را گردن می نهند³¹. نمازمردان خدارا از هرمعامله ای با غیر خدا بازمی دارد وآنان با اقامه ی نماز به یاد خدا مشغول می شوند واز سرگرمی به هر چه غیر ذکر اوست روی برمی گردانند³². آوازه ها ونغمه های غیرالهی آنها رانمی تواند بفریبد وهیچ حکمی رابه غیر ازحکم خدا نمی ذیرند ودرعرصة حیات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی واقتصادی از رسول او‌ فرمان می برند³³. وحی ونماز باهم پیوند خورده است. رسول، وحی را ابلاغ می کند ونماز رابه پای می دارد،³⁴ پیروان او نیز نماز را بپا می دارند، واطاعت از او می کنند. چرا که در پرتو فرمانبری از رسول واقامه ی نماز فحشا و منکر رخت برمی بندند و سلامت فکر واخلاق جامعه از زشتی وتباهی صیانت می شود³⁵ و روح توبه و انابه بر آحاد‌ مردم حاکم می شود و شرک میدان جولان پیدا نمی کند³⁶. نمازگزار، دعوت به نیکی ها و خوبی ها را وظیفه خود می شمارد و با کژی ها وپلیدی ها مقابله می کند³⁷. این یک مسئولیت همگانی است. زنان نیز همدوش بامردان برایفای این تعهد قیام می کند³⁸. این جمعیت خدا ترس هستند و خشیت او را به همراه دارند³⁹ و با تلاوت آیات حق به برپایی نماز قیام می کنند⁴⁰ وآن را اجابت دعوت خداوند می دانند.⁴¹ این اجابت و پاسخگویی خلوت وتنهایی وجمع نمی شناسد هرگاه ندای فراخوان الهی به گوش آنها برسد به شتاب به سوی او و به ذکر اوجمع می شوند⁴² و یاد او را در روی زمین منتشر می سازند⁴³. اما یاد اوبه زبان ودرمیان سجاده خلاصه نمی شود، دستگیری از افتادگان و درماندگان نیز یاد کردی نیکو از اوست⁴⁴. نماز آرام بخش است چون ذکراوست⁴⁵ ونماز ودعای پیامبران، دلهای پریشان دیگران رانیز آرامش می بخشد⁴⁶ ونماز محور اصلاح است وفرمان اصلاح می دهد.⁴⁷ آنان که در فساد غوطه ورند چون باپیام صلح وصلاح پیامبرانه مواجه می شوند اعتراف می کنند که این ندای اصلاح از مصدر صلوه صادر شده است.
پیروان انبیا با حفاظت⁴⁸ از صلوه براین اصلاحگری ای می فشارند وجامعه رابه فلاح ورستگاری می خوانند که حقیقتاًبه پادارندگان نماز رستگارانند.⁴⁹ اما وای برکسانی که به دروغ مدعی اصلاحند وبا تظاهر وخود آرایی به نماز می ایستند ولی نماز آنها فاقد روح جوهراست. آنها امانت سنگین نماز راسبک می شمارند⁵⁰ وبه لوازم آن تن نمی دهند.⁵¹ زکات وانفاق واطعام بیچارگان را فراموش می کنند.⁵² اما عقوبت همنوا نشدن باکل نظام آفرینش که درصلوه وتسبیح اویند،⁵³ آنان را به دوزخ سوزان روان می کند تا درآتش کبر و بی اعتنایی خویش برای همیشه درعذاب باشند⁵⁴. آتشی سوزان که درآن جز بدبختان نمی سوزند⁵⁵ و چه کسی بدبخت تر ازآنکه از گلشن یاد او محروم بگذرد. وخوش به حال کسانی که ازمقام ابراهیم، بزرگ مردی که آتش مستکبرانه نمرودیان براو گلزار شد⁵⁶ و در طول حیات او و پیروانش سخنی جز این بر زبان نداشتند که«ان صلوتی ونسکی ومحیای ومماتی الله رب العالمین»⁵⁷، برای خود نمازگاه اتخاذ کردند و همنوای با اویاد خدا را بزرگ داشتند.⁵⁸

نوع مقاله:

• دینی و اعتقادی