ابزارهاي آموزش

قرآن به نقش قواي حسي و مشاهدات عيني در تعليم و آموزش مجهولات و شناخت آن توجه داده و مي فرمايد كه چگونه انسان با مشاهده آفريده هاي ديگر و رفتار ايشان مي تواند بر دانش و توانايي هاي خود بيافزايد. به عنوان نمونه هنگامي كه قابيل در عملي نابخردانه و خلاف نظام آفرينش، برادر خويش هابيل را كشت نمي دانست كه با جسد بي جان برادر چه كند. با اين همه با توجه به ظرفيت و توانمندي هاي طبيعي و خدادادي خود، به رفتار كلاغ توجه كرد و از او آموخت كه چگونه مي توان چاله و حفره اي در زمين كند و جسد را در خاك پنهان كرد. در گزارش قرآن از اين مسئله آمده است: «فبعث الله غرابا بيحث في الارض ليريه كيف يواري سوأه اخيه قال يا ويلتي اعجزت ان اكون مثل هذا الغراب فاواري سوءه اخي فاصبح من النادمين»؛ پس خداوند كلاغي را برانگيخت كه در زمين جستجو مي كرد و آن را مي كند تا بدو بنماياند كه چگونه مي تواند جسد برادرش را در خاك كند. قابيل گفت: واي بر من كه ناتوانم از اين كه مانند اين كلاغ باشم و جسد برادرم را در خاك كنم. پس از پشيمانان گرديد.
دراين گزارش به چگونگي آموزش از طريق حواس اشاره مي شود. در آيات ديگري به اين مسئله اشاره مي شود كه دانش انساني از ر اه چشم و گوش به دست مي آيد و قلب است كه آن را دريافت و به صورت دانش دسته بندي مي كند و يا از مردمان مي خواهد كه به خلقت و آفريده هاي پيراموني و حتي كاركرد و نحوه ساخت و ساختار بدن خود توجه كند و از آن درس ها بياموزد.در قرآن غيراز امور ياد شده از قلم نيز به عنوان ابزار تعليم ياد شده و گرامي داشته شده است. در آيات 4 و 5 سوره علق، خداوند پس از سوگند مي فرمايد: «الذي علم بالقم علم الانسان ما لم يعلم»؛ خداوندي كه به قلم به انسان دانشي را آموخت كه نمي دانست. بنابراين قلم در تعبير قرآني به عنوان ابزار آموزشي مورد تجليل و تكريم قرار گرفته و بر اهميت آموزش از راه نوشته تاكيد شده است. اين بدان معناست كه علم و دانش از طريق نوشتار نيز كسب مي گردد و تنها روش و ابزارهاي حسي به عنوان ابزار دانش بشر نيست. انسان بر خلاف همه موجودات ديگر از اين توان برخوردار است تا بتواند دانش خود را از طريق بيان و كتابت به ديگري منتقل نمايد.هيچ موجودي ديده نشده است كه بتواند از طريق كتابت و نگارش به دانش دست يابد و يا آن را به ديگري انتقال دهد.

موارد تعليمي

پرسش معلم دراين جا اين است كه آيا مي توان هر چيزي را به هركس تعليم داد؟ چه چيزهايي را مي توان تعليم داد و يا بايد تعليم داد و چه چيزهايي را نبايد تعليم و آموزش داد؟ نگرش فقهي قرآن به مسئله بايد و نبايدهاي حقوقي افزون بر بايد و نبايدهاي اخلاقي چيست؟بي گمان در بينش انساني اين مسئله مطرح شده و مي شود كه از نظر اخلاقي برخي امور و مسايل مي بايست تعليم داده شود و در انتقال آن به ديگران بخل نكرد. انسان از نظر اخلاقي متعهد است تا مسائل و اموري را كه در زندگي بشر كاربردي و سازنده است، به ديگري بياموزاند. از اين رو گفته شده است كه اصل اخلاقي آموزش ديگري به ويژه آموزش چيزهايي است كه به عنوان برآورده كردن نيازهاي بشري است؛ چنان كه آموزش ارزش ها و اصول ارزشي از اموري است كه جوامع خود را به جهت اخلاقي ملزم به آموزش مي بينند و در اقدام به آن كوتاهي نمي ورزند.
از سوي ديگر همين اصول اخلاقي برخي از آموزش ها را نادرست و خلاف اصول اخلاقي و ارزشي دانسته و از آن پرهيز مي دهد؛ از جمله اين مسايل و امور مي توان به آموزش هايي اشاره كرد كه موجب هلاكت خود و يا ديگري و آسيب به فرد و اجتماع مي گردد.در آموزه هاي قرآني نيز احكام و آموزه هاي دستوري است كه برخي از آموزش ها را لازم و ضروري و واجب دانسته و برخي را حرام و نادرست بر شمرده و مومنان را از آن برحذر داشته است.آموزش اخلاق و آداب معاشرت از وظايف پدر در حق فرزند خويش (لقمان آيه 71 و 91) و نيز چگونگي ورود فرزندان به اتاق و محل استراحت پدر و مادر از جمله آموزه هاي دستوري قرآن است. (نور آيات 85 و 95)بر مومنان است كه علوم ديني را از اهل آن بياموزند (توبه آيه 122) و بر اهل ذكر است كه به پرسش هاي علمي و ديني مومنان پاسخ دهند. چنان كه بر پيامبران است كه علوم و حقايق و معارف و حكمت را به انسان ها بياموزند. (بقره آيه 151)در بينش قرآني آموزش علوم زيانبار امري مردود است و مومنان بايد از آن پرهيز كنند. قرآن با اشاره به داستان هاروت و ماروت بيان مي دارد كه چگونه مردمان بابل به جاي آموزش امور مفيد و سازنده به تعلم علوم زيانبار روي آورده و از دانش خود ضد ديگر مردمان سود مي جسته اند. (بقره 102) قرآن مي كوشد تا با اين روش مردمان را از آموزش علوم زيانبار پرهيز دهد.
بنابراين هم بر معلم است تا با شناخت ظرفيت شاگردان و متعلمان دانش را منتقل كند و هم بر متعلمان است كه دانشي را كه مي آموزند در راه راست و درست استفاده كنند و براي زيان و ضرر زدن به ديگران از آن سود نبرند.آموزش احكام و قوانين (بقره آيات 215 و 217 و 219 و 220 و بسيار ديگر از آيات) تعليم چگونگي توبه (بقره آيه 73) تعليم بيان (رحمن آيات 3 و 4) و تعليم تسبيح (سجده آيه 51) و تعليم دعا و حكمت و نويسندگي و مانند آن از دسته آموزه هاي قرآني در حوزه تعليم و تعلم است كه در آيات بسياري بدان پرداخته شده است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: