س2)اگر دختر نه سالهاى که روزه بر او واجب شده، به دليل دشوارى، روزهاش را افطار نمايد، آيا قضای روزه ها بر او واجب است ؟
ج) قضاى روزههايى که از ماه رمضان افطار کرده، بر او واجب است. 2)جوازافطار بهخاطر مشقت در اثناى روز
س اگر شخصى جهت شغلى كه دارد و نمىتواند آن را رها كند ،بر اثر تشنگی يا گرسنگی روزه برايش حرجى باشد،تکلیفش چیست؟ ج) باید روزه بگیردوهر وقت دچار حرج و مشقّت شد ، مىتواند افطار نمایدو در مورد تشنگی احتياط واجب اين است كه به مقدار ضرورت افطار كرده و در بقيه روز امساك نمايد و در هر صورت بعداً بايد روزه آن روز را قضا نمايد.
3)بطلان روزه با برگشتن از نيّت روزه در اثناى روز
س)اگرکسی تصميم بگیرد روزهاش را باطل کند ولی قبل ازانجام عملی که روزه را باطل مىکند ، از تصميم خود منصرف شود حکم روزهام چيست؟
ج) درروزه ماه رمضان اگر در اثناى روز از نيّت روزه گرفتن بر گردد بهطورى که قصد ادامه روزه رانداشته باشد، روزهاش باطل مىشودو قصد دوباره او براى ادامه روزه فايده ندارد،وبایدتا اذان مغرب از کارى که روزه را باطل مىکند خوددارى نماید. اماتصمیم قطع روزه درروزه قضا وروزه های مستحبی ، اگر تصميم بر قطع روزه بگيرد ولى کارى که روزه را باطل مىکنداز او سر نزندو بعداً دوباره تا پيش از ظهر ـ و در مستحب تا غروب ـ نيّت روزه کن، روزهی او صحیح است.
4)عدم جواز افطارروزه بهخاطر مسابقه ویادرس وامتحان
س)آيا مىتوان به دليل داشتن مسابقه فوتبال و گرسنگى و تشنگى زياد در آن ویاامتحان وامثال آن ،روزه خود را خورد؟
ج) موارد سؤال مجوّز براى افطار محسوب نمىشود.
5)جوازافطار روزه بر اثر تشنگى و گرسنگى حرجی ووجوب قضای آن
س) اگر روزه را تا حدى ادامه دهد که روزه بر اثر تشنگى و گرسنگى براى او حرجى شود و در نتيجه آن را افطار نمايد،چه حکمی دارد؟
ج) فقط قضا بر او واجب است و کفّارهاى ندارد
6)آگاهی ازاذان صبح ووجوب توقف خوردن وضرورت بیرون آوردن لقمه ازدهان
س ) اگر موقعی که مشغول خوردن غذا است بفهمد صبح شده چه بايد بكند؟
ج) بايد لقمه را از دهان بيرون بياورد، و اگر عمداً آن را فرو ببرد روزهاش باطل است.
7)ضرورت تيمّم در تنگی وقت با ترك عمدی غسل وصحت روزه
مسئله :اگر فرد جنب در ماه رمضان عمداً غسل نكند تا وقت تنگ شود و با تيمم وارد صبح شود ، روزهاش صحيح است گرچه مرتكب معصيت شده است.
8)محکوم بودن به صحت روزه ی انجام شده با غسل باطل بافرض اعتقادبه صحت غسل
س) اگرکسی در غسل جنابت ابتدا سمت راست بدن بعد سر و سپس قسمت چپ بدن را بشوید، غسلش باطل است و لذا نمازهايی راکه با چنين غسلی خوانده است، باطل و قضای آنها واجب است. ولی روزه ها با فرض اينکه معتقد به صحّت غسل بهصورت مذکور بوده است و بقای او بر جنابت، عمدی نبوده است، محکوم به صحّت است.
9)جوازاستفاده روزه دار از شياف
س)استفاده از شيافهای روغنی که در داخل بدن گذاشته می شود، به روزه ضرر نمی رساند.
10)بطلان روزه براثر تهوع عمدی
س) اگر روزهدار به جهت حالت تهوّع، قَی كند؛ روزه اش چه حكمی دارد؟
ج) اگر بیاختيار باشد، اشكال ندارد؛ ولی اگر از روی عمد باشد، روزه را باطل می كند.
11)عدم بطلان روزه درصورت تحقق مبطلات بدون عمدواختیار
مسئله1: باطل شدن روزه بوسيلهی کارهايی که گفته شد (خوردن، آشاميدن و...) در صورتی است که اين کارها را انسان عمداً و از روی اختيار بکند، ولی اگر از روی عمد و اختيار نباشد، مثل اينکه پايش بلغزد و در آب فرو رود، يا از روی فراموشی غذا بخورد، يا به زور چيزی در گلوی او بريزد، روزهاش باطل نمیشود.
مسئله2: اگر روزهدار سهواً يکی از کارهايی را بکند که موجب باطل شدن روزه است و سپس به خيال اينکه روزهاش باطل شده، عمداً بار ديگر يکی از آن کارها را انجام دهد، روزهی او باطل میشود.
12)استحباب استعمال عطر در حال روزه وکراهت بو كردن گياهان معطّر
استعمال عطر برای روزه دار مستحب است؛ ولی بو كردن گياهان معطّر مكروه است.
13)وجوب قضا وکفاره برزوجین درصورت رضایت هردوبه آميزش جنسى درروزماه رمضان
س اگر شوهر با همسر خود در ماه رمضان جماع نمايد و زن نيز به آن راضى باشد چه حکمى دارد؟
ج) بر هر يک از آنان حکم افطار عمدى جارى است و علاوه بر قضا، کفّاره هم بر هر دو واجب است.
14)صحت روزه بافرا رسيدن وقت اذان در حين غسل واجب، باعلم وگمان به وقت داشتن برای غسل
س)اگر فرد جنب نزديک اذان صبح از خواب بيدار شده و اقدام به غسل نمايد اما قبل از اتمام غسل اذان گفته شود، روزه او چه حکمى پيدا مىنمايد؟
ج) اگر با علم يا گمان به اينكه وقت براى غسل دارد، شروع به غسل كرده، كفايت مىكند و روزهاش صحيح است.
15)عدم سقوط کفاره بامسافرت بعد ازغسل نکردن درشب واقدام به تیمم ننمودن
س)شخصى در ماه رمضان در جايى مهمان شد و شب را در آن منزل خوابيد و در نيمههاى شب محتلم گرديد و چون مهمان بود و با خود لباسى نداشت، براى فرار از روزه، تصميم گرفت بعد از طلوع فجر مسافرت نمايد، لذا بعد از طلوع فجر بدون اينکه چيزى بخورد به قصد مسافرت، حرکت نمود. سؤال اين است که آيا قصد سفر توسط او موجب سقوط کفّاره هست يا خير؟
ج) اگر با حالت جنابت از خواب بيدار شود و علم به جنب بودن خود داشته باشد و قبل از فجر اقدام به غسل يا تيمّم نکند، مجرد قصد سفر در شب و يا مسافرت در روز براى سقوط کفّاره از او کافى نيست.
16)عدم بطلان روزه به واسطه احتلام غیر عمدی درروز مسئله:
اگر شخص روزهدارى در ماه مبارک رمضان بعد از نماز صبح يا ظهر بخوابد و در خواب به صورت غير عمد محتلم شود،روزهاش صحيح است و هر گاه روزهدار بداند که اگر در روز بخوابد محتلم مىشود، لازم نيست از خواب خود جلوگيرى کند.
17)وجوب کفاره خود ارضايى درحال روزه واستحباب کفاره جمع دراین حالت
س)اگر روزهدار عمداً کارى کند که محتلم شود،آیاکفاره جمع براوواجب می شود؟
ج) اگر عمداً استمنا کند و منى هم از او خارج شود، کفّاره بر او واجب مىشودو احتياط مستحبّ آن است که کفّاره جمع بپردازد.
18)عدم وجوب غسل فوری و وجوب آن برای نماز درصورت احتلام درروز مسئله:
اگر شخصى قبل از اذان صبح يا بعد از آن بخوابد و در خواب جنب شود و بعد از اذان بيدار شود، جنابت به روزه آن روز او ضرر نمىزند، ولى واجب است که براى نماز غسل کند و مىتواند غسل را تا وقت نماز به تأخير بيندازد.
19)بطلان روزه بادروغ بستن به خدا و پيامبران و معصومين (عليهم السلام)
مسئله1:دروغ بستن به خدا و پيامبران و معصومين (عليهم السلام) بنابر احتياط، موجب باطل شدن روزه مىشود، هر چند بعداً توبه کند و بگويد که دروغ بسته است.
مسئله 2:نسبت دادن حديث كسا به حضرت زهرا (سلام الله عليها) بهصورت حکايت و نقل از کتابهايى که آن را نقل کردهاند، اشکال ندارد.
مسئله 3:قرائت دعاهای روزانه ماه مبارک به قصد رجاء ورود و مطلوبيت ، اشکال ندارد.
20)رساندن غبار غليظ به حلق مبطل روزه است
مسئله1:روزهدار بنابر احتياط واجب بايد غبار غليظ را ـ مانند غبارى که از جارو کردنِ زمين خاکى بر مىخيزد ـ فرو ندهد، همچنين دود سيگار و ديگر دخانيات بنابر احتياط واجب روزه را باطل مىکند.
ولى مجرد داخل شدن غبار در دهان و بينى بدون اينکه به حلق برسد، روزه را باطل نمىکند.
مسئله 2:اضطرارویا عصبانی شدن بخاطر استعمال نکردن دخانیات،عذرموجهی برای ترک روزه وسقوط وجوب روزه نمی شود.
مسئله 3:احتياط واجب آن است که روزهدار ازمواد مخدّرى که از راه بينى يا زير زبان جذب مىشود خوددارى کند.
21)فرو بردن سر در آب،مبطل روزه است
مسئله1: اگر روزهدار عمداً تمام سر را در آب فرو ببرد، بنابر احتياط واجب روزهاش باطل است و بايد روزهى آن روز را قضا کند؛ دراین مورد، فرقى نيست ميان اينکه در هنگام فرو بردن سر در آب، بدن او نيز در آب باشد يا اينکه بدن او در بيرون باشد و فقط سر را در آب فرو ببرد.
مسئله2: اگر نصف سر را در آب فرو ببرد و سپس بيرون بياورد و نصف ديگر سر را در آب فرو کند، روزهاش باطل نمىشود.
مسئله3:اگر تمام سر زير آب برود ولى مقدارى از موها بيرون بماند، روزهاش باطل مىشود.
مسئله 4: اگر شک کند که تمام سر زير آب رفته يا نه، روزهاش صحيح است.
مسئله 5: اگر روزهدار بىاختيار در آب بيفتد و تمام سر او را آب بگيرد روزهاش باطل نمىشود ولى بايد فوراً سر را از زير آب خارج کند و همچنين اگر فراموش کند که روزه است و سر در آب فرو ببرد، روزهى او باطل نمىشود، ولى هر گاه يادش آمد بايد فوراً سر را بيرون بياورد.
مسئله 6: ريختن آب بر روى سر توسط ظرف و مانند آن به صحّت روزه ضرر نمىرساند.
مسئله 7: اگرروزه دار بر اثر فراموشى و غفلت از روزهدار بودن، غسل ارتماسى کند، غسل و روزه او صحيح است و قضاى روزهاش بر او واجب نيست.
22) اماله کردن با چيز روان، اگر چه از روى ناچارى و براى معالجه باشد، روزه را باطل مىکند.
س1)داروهاى مخصوصى براى معالجه بعضى از بيمارىها وجود دارد (شيافهاى روغنى) که در داخل بدن گذاشته مىشود، آيا استفاده از آن موجب بطلان روزه مىشود؟ ج) استفاده از آن داروها به روزه ضرر نمىرساند. س2)حکم اماله کردن در غیر ماه رمضان (روزه دار باشد یا نباشد) چیست؟ ج)اماله كردن فى نفسه مانعى ندارد ولى اماله کردن با چيز روان، اگر چه از روی ناچاری و برای معالجه باشد، روزه ـ چه روزه واجب و چه مستحبى ـ را باطل میکند.
23)قى (استفراغ) كردن عمدی ولوبواسطه بیماری مبطل روزه است
مسئله1:هرگاه روزهدار عمداً قَى کند اگر چه بهواسطهى بيمارى و مانند آن ناچار به اين کار باشد، روزهاش باطل مىشود ولى اگر سهواً يا بىاختيار قى کند اشکال ندارد.
مسئله2:اگر در هنگام آروغ زدن چيزى در دهانش بيايد، بايد آن را بيرون بريزد و اگر بىاختيار فرو رود روزهاش صحيح است.
برخى احکام مبطلات روزه
مسئله1) باطل شدن روزه در صورتى است که مبطلات را عمداً و اختیاراانجام دهد، پس اگرمثلا پايش لغزید و در آب فرورفت، يا از روى فراموشى غذا خورد، يا به زور چيزى در گلویش ریختند، روزهاش باطل نمىشود.
مسئله2) اگر روزهدار سهواً يکى از کارهايى را بکند که موجب باطل شدن روزه است و سپس به خيال اينکه روزهاش باطل شده، عمداً بار ديگر يکى از آن کارها را انجام دهد، روزهى او باطل مىشود.
مسئله3) استعمال عطر براى روزهدار مستحب است؛ ولى بو كردن گياهان معطّر مكروه است.
مسئله 4) اگر مکلّف از گفته پزشک يقين پيدا کند که روزه براى او ضرر دارد و يا از گفته وى يا منشأ عقلايى ديگرى براى او خوف از ضرر حاصل شود، روزه گرفتن براى او واجب نيست، بلکه جايز هم نيست.
مسئله5) ملاک تأثير روزه در ايجاد بيمارى يا تشديد آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن تشخيص خود روزهدار نسبت به خودش است و اگر بداند روزه براى او ضرر دارد يا خوف ضرر داشته باشد و در عين حال بخواهد روزه بگيرد، روزه گرفتن براى وى حرام است.
مسئله 6) استفاده از اسپرى تا وقتى همراهى آن با آنچه خوردن و بلعيدن ـ هنگام رسيدن به حلق ـ صدق مىکند محرز نشود، ضررى به صحت روزه نمىزند و ظاهر آن است که چنين چيزى احراز نمىشود و صِرف شک براى منع استفاده از آن کافى نيست.
مسئله 7) احتياط واجب آن است که روزهدار از آمپولهاى مقوّى يا مغذّى و هر آمپولى که در رگ تزريق مىشود و نيز انواع سرمها خوددارى کند، لکن آمپولهاى دارويى که در عضله تزريق مىشود و نيز آمپولهايى که براى بىحسّ کردن به کار مىرود، مانعى ندارد.
مسئله8) تزريق خون به احتياط واجب موجب بطلان روزه است.
مسئله 9)خروج خون در حال روزه، جزو مبطلات روزه نيست، ولى خارج کردن خونى که موجب ضعف شود ـ با حجامت و غيره ـ براى روزهدار کراهت دارد. مسئله10)روزه زن باردار، اگر بر اثر روزه، خوف ضرر بر جنين داشته باشد و خوف وى هم داراى منشأ عقلايى باشد، افطار بر او واجب است و در غير اين صورت واجب است که روزه بگيرد.
مسئله 11) زن باردار و شيرده اگر با وجود خوف از ضررى که داراى منشأ عقلايى است، روزه گرفته باشد و يا بعداً برايش معلوم شود که روزه براى وى يا براى جنيناش ضرر داشته، روزهاش صحيح نيست و قضاى آن بر او واجب است. مسئله 12)اگر روزه در ماه رمضان براى خودِ زن حامل يا شيرده ضرر دارد و اين ضرر داشتن تا ماه رمضان سال بعد ادامه پيدا کند، حکم بيمار را دارد و قضا ساقط است و پرداخت فديه کفايت مىکند. مسئله13) اگر زن در ماه مبارک رمضان دو ساعت يا کمتر مانده به اذان مغرب حيض شود، روزهاش باطل است.
مسئله 14)اگر زن حائض در ماه رمضان، پيش از اذان صبح از حيض پاك شود، اگر براى غسل وقت دارد، بايد غسل كند و اگر وقت تنگ است، بايد تيمّم كند و روزهاش صحيح است. و اگر از روى عمد، غسل يا تيمم نكند، روزهاش باطل است و بايد كفّاره بدهد.
مسئله 15) اگر زنى بعلت عدم اطمينان به پاکى از حيض, در سحر ماه رمضان غسل نکند و در بين روز متوجه شود كه پاک شده بوده ، اگر مفطرى را مرتكب نشده، نيّت روزه مىکند و بنابر احتياط واجب اين روز را قضا نمايد اما در صورت ارتكاب مفطر كفّاره آن روز بر او واجب نيست. مسئله 16) کسى که در ماه رمضان مسافرت مىکند در هر موردى که نماز را بايد شکسته بخواند نبايد روزه بگيرد. و در هر مورد که بايد نماز را چهار رکعتى (تمام) بخواند، مانند مسافرى که ده روز در يک محل قصد ماندن مىکند يا اينکه مسافرت شغل اوست، واجب است روزه را نيز به جا بياورد.
مسئله 17) كسى كه در ماه رمضان مسافرت كرده، تنها قضاى روزهها واجب است و كفّاره ندارد؛ ولى اگر قضاى روزهها را تا ماه رمضان سال بعد به تأخير اندازد، به جهت تأخير، بايد براى هر روز يك مدّ طعام كفّاره بدهد.
مسئله 18)نه روزه قضا می توان درسفرگرفت ونه روزه مستحبی؛ مگر در مدينه طيبه كه براى بر آورده شدن حاجت، مىتواند سه روز، روزه مستحبى بگيردو احتياط آن است که روز چهار شنبه، پنج شنبه و جمعه را اختيار كند. درمورد روزه نذرى بنابر احتياط واجب بايد نذر در حضر (غير سفر) و قبل از طلوع فجر روزى باشد كه قصد روزه گرفتن دار د، بنابراين نذر در روز نسبت به روزه همان روز، و يا نذر روزه در حال سفر بنابراحتياط واجب صحيح نيست.
مسئله 19 )اگر روزه دار به جايى سفر کند که قصد دارد ده روز در آنجا بماند ولى بعد از اذان ظهر به آنجا برسد ، روزه آن روز صحيح نيست و بايد قبل از اذان ظهر در محل اقامت ده روز باشد.
مسئله 20)اگرروزه دار قبل از ظهر به وطن برگردد ولى شک کند که آیاقبل ازاذان به وطن رسیده یانه ، در صورت شک، روزه اوصحيح است.
احکام زكات فطره
1)زکات فطره ميهمانی كه فقط شب عيد فطر به خانه انسان بيايد،یعنی ميهمان يك شبه بر عهده صاحب خانه نيست.
2)اگر ميهمان نان خور محسوب شود اگر با اجازه صاحب خانه و از طرف او فطره خودش را بدهد، از عهده ميزبان ساقط مىشود.
3) پرداخت زكات فطره بر كسى كه توان مالى ندارد وفقیر است واجب نيست و اگر سه كيلو گندم و مانند آن و يا قيمت آنها را دارد، مستحب است آن را به عنوان زكات فطره بدهد و چنانچه افرادى تحت تكفل دارد، مىتواند آن را به قصد فطره، بين نفرات خانواده دست گردان كنند و بهتر است نفر آخر، آن را به كسى بدهد كه از خودشان نباشد.
4) اگر زن نانخور شوهر محسوب شود، بايد شوهر در صورت توانايى زكات فطره خود و همسرش را بدهد و اگر زن نانخور شوهر و كس ديگرى نباشد، بايد خودش زكات فطرهاش را بدهد.
5)حتی زنى كه از تمكين شوهر خود دارى مىكند،پرداخت زکات فطره اش برشوهر واجب است ؛ مگر آنكه نان خور شخص ديگرى باشد.
6) زن و فرزندفردی كه زكات فطره نمىدهد، تكليفى ندارند و لازم نيست فطریه بدهند. 7)زكات فطره ، اگر از گندم، جو، خرما، برنج و مانند اينها داده شود، كفايت مىكند و منحصر به قوت غالب نيست.
8)درموردمقدار زکات فطره، شخص بايد براى خودش و كسانى كه نان خور او محسوب مىشوند، براى هر نفر سه كيلو از خوراك مردم (مانند گندم، جو، خرما، كشمش، برنج، ذرت و يا مانند اينها) و يا پول يكى از آنها را به مستحق بدهد 9)زمان كنار گذاشتن فطره؛بعد از اثبات حلول ماه شوال است که اگر نماز عيد فطر مىخواند، بنابر احتياط واجب بايد پيش از نماز پرداخت كند يا كنار بگذارد و اگر نماز عيد نمىخواند، تا ظهر روز عيد فطر مهلت دارد.
10)اگر شخص فطره راكنار بگذارد، نمىتواند از آن استفاده كند و بايد همان را كه كنار گذاشته، براى فطره بدهد
11)اگرفطره راقبل ازماه مبارک رمضان پرداخت نماید كفايت نمىكند؛ ولى مىتواند آن را به عنوان قرض به فقیربدهد و در روز عيد فطر، طلب خود را بابت فطره حساب كند.
12) اگر در محل و شهر خودش مستحق پيدا نشود، مىتواند آن را به شهر ديگرى ببرد.
13)وكيل كردن ديگرى جهت پرداخت فطريه از ناحیه خود مانعى ندارد.
14) اگرفراموش کند زكات فطره رابپردازد، ساقط نمىشود و واجب است آن را ـ بدون نيّت ادا يا قضا ـ جدا كرده و بپردازيد.
15)درموردمصرف زكات فطره،عدالتِ گيرنده لازم نيست؛ ولى به كسى كه آشكارا گناه كبيره انجام مىدهد، بنابر احتياط نبايد زكات فطره داد.
16)درمورد پرداخت زکات فطره به واجب النفقه، اگر فرزندان فقير باشند، پدر و مادر بايد مخارج واجب آنان را بپردازند و نمىتوان چيزى از زكات فطره را بابت مخارج زندگى به آنها داد ولى براى اداى دين و يا مايحتاجى كه تأمين آن بر پدر واجب نيست اشكال ندارد. اگز پدر و مادر فقیر باشند، فرزندان باید مخارج واجب آنان را بپردازند و نمی توان چیزی از زکات فطره به آنان داد.
17) جايز است زكات فطره را به عنوان هديه، به خويشاوندان آبرومند و مستحق داد و لازم نيست به آنها بگويد زكات فطره است؛ ولى بايد در نيّت قصد زكات كند.
18)درموردمصرف زکات فطره در امور فرهنگى،گرچه صرف زكات فطره در راه نشر معارف دين اشكال ندارد؛ ولى احتياط اين است که آن را به فقير بدهند.
19) غير سادات نمىتوانند به سادات فطريه پرداخت نمايند،حتی آنهایی که همسرشان سادات باشدچراکه ملاک در پرداخت فطريه معيل (پرداخت کننده فطريه) است نه عيال.
20)اگرزکات فطره اش راداد وبعدا فهمید فقير نبوده چنانچه مالى را كه به او دادهاست از بين نرفته باشد، مىتواند پس بگيرد و به مستحق بدهد و اگر نتواند پس بگريد، بايد از مال خودش فطره را بدهد.
احکام نماز عيد فطر
1) در عصر حاضر نماز عيد فطر و قربان واجب نيست، بلکه مستحبّ است، ولى نماز جمعه واجب تخييرى است.
2) اقامه نماز عيد براى غير منصوبان از طرف ولى فقيه به قصد رجا، نه به قصد ورود، اشكال ندارد اگرچه بهتر است كه غير از منصوب از طرف ولى فقيه كسى متصدّى اقامهى آن نشود.
3) نماز عيد فطر اقامه ندارد.
4) کم يا زياد نمودن تعداد قنوتهاى نماز عيدجایزنیست و بايد نماز را همانطور که در کتب فقهى بيان شده، بهجا آورد.
5)اگر شخصى در تعداد قنوتهاى نمازهاى عيد سعيد فطر و قربان شك كند كه آيا پنج قنوت خوانده يا چهار قنوت، اگر از محل آن تجاوز نكرده، بنا را بر اقلّ بگذارد.
6)نماز عيد فطر قضا ندارد.
دریافت نشریه موازین شماره 228 (مخصوص چاپ)
نظرات شما عزیزان: