قَالَ علی بن موسی الرِّضَا (علیه السلام): أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ سَاجِدٌ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ
(عيون أخبار الرِّضا: 2/ 7/ 15.)
أَقْرَبُ مَا يَكُونُ الْعَبْدُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ سَاجِدٌ وَ ذَلِكَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ امام رضا عليه السلام: نزديكترين حال بنده به خداوند عزّوجلّ زمانى است كه در سجود است. و اين سخن خداوند تبارك و تعالى است، آن جا كه مى فرمايد: «سجده كن و [به خدا] نزديك شو».
احكام سجده واجب قرآن
س1) سجدههای واجب قرآن چگونه انجام میشوند؟
ج) در سجده واجب قرآن، گذاشتن پیشانی بر زمین کافی است و لازم نیست در آن ذکر گفته شود هرچند مستحب است. و بهتر است این ذکر را بگوید: «لاالهالاالله حقاً حقاً لاالهالاالله ایماناً و تصدیقاً لاالهالاالله عبودیةً ورقاً سجدت لک یا رب تعبداً و رقاً لامستنکفاً ولا مستکبراً بل انا عبد ذلیل ضعیف خائف مستجیر». (سایت لیدر،احکام سجده)
س2) اگر در نماز آیه سجده را بشنود حکم چیست؟
ج) اگر در اثنای نماز آیهی سجده را بشنود، نمازش صحیح است و باید پس از شنیدن آیهی سجده، بجای سجده کردن، اشاره به سجده کند. (همان )
س3)اگر کسی در نمازش عمداً یا سهواً یکی از سوره های سجده دار را بخواند حکم نمازش چیست و چه وظیفه ای دارد؟
ج)در نماز واجب، خواندن سورههای سجده دار جایز نیست و اگر عمداً یا سهواً یکی از آن سورهها را بخواند تا به آیهی سجده برسد باید بنابر احتیاط واجب سجدهی تلاوت را بجا آورد و برخیزد و اگر سوره تمام نشده آن را تمام کند و نماز را به آخر برساند سپس نماز را اعاده کند. و اگر قبل از رسیدن به آیهی سجده متوجه شد احتیاط واجب آن است که سوره را رها کند و سوره دیگری بخواند و نماز را تمام کند و سپس نماز را اعاده نماید.(همان)
س4) آیا با خواندن ترجمۀ آیۀ سجده، سجده واجب می شود؟
ج) سجده واجب نمی شود.(همان)
س5)آیا برای خواندن یا شنیدن بخشی از آیه سجده، سجده واجب است یا خواندن و شنیدن تمام آیه؟
ج) پس از خواندن یا شنیدن همه آیه سجده دار، باید سجده کرد و خواندن بخشی از آیه سجده دار، موجب سجده نمیشود.(رساله آموزشی ،درس44)
س6)شنیدن آیاتی که سجده در اثر شنیدن آن ها واجب می شود از نوارهای قرآن که از ضبط صوت یا صدا و سیما پخش می شود چه حکمی دارد؟
ج) در فرض مرقوم، سجده واجب است. (همان) البته بنابه فتوای حضرت امام قدس سره،در صورتى كه صدا و سيما قرائت قرآن به صورت مستقيم و زنده پخش كند، در استماع آيه سجده، بايد سجده كرد، ولى اگر به صورت زنده نباشد، سجده واجب نيست و همانند استماع آيه سجده از نوار است.
س7)درسجده واجب قرآن رعایت چه امورلازم است؟
ج) در سجدهی واجب قرآن باید بر چیزهایی سجده کند که در نماز میتواند بر آنها سجده کند، ولی دیگر شرایط سجدهی نماز، مانند رو به قبله بودن، با وضو بودن و امثال آن در این سجده لازم نیست. (همان و توضیح المسائل حضرت امام،مسئله 1097)
س8) اگر انسان بدون لب زدن به آيهاى كه سجده واجب دارد نگاه كند و در ذهن خود آن را مرور كند سجده بر او واجب مىشود؟
ج)با نگاه كردن به آياتى كه سجده واجب دارند، سجده بر انسان واجب نمىشود، بلكه در هر يك از چهار سورۀ «والنجم»، «اقرء» «الم تنزيل» و «حم سجده» يك آيۀ سجده وجود دارد كه اگر انسان آن را بخواند يا به آن گوش دهد، بعد از تمام شدن آن آيه، بايد فوراً سجده كند و اگر فراموش كرد، هر وقت يادش آمد بايد سجده كند.
س9)آيامى توانازسورههاى سجده واجب قرآن در نماز مستحبى خواند؟
ج)بله، اگر كسى هر يك از اين چهار سوره را در نماز مستحبى بخواند، وقتى به آيه سجده واجب رسيد، بايد به سجده رود و سپس برخيزد و نماز را ادامه دهد و اين سجده ربطى به سجدههاى نماز ندارد.
س10)در آياتى كه سجدۀ واجب هست، آيا حتماً بايد آنها را بلند خواند تا سجده بر شخص واجب شود و يا اين كه آهسته هم (در دل بخواند)، سجده واجب دارد؟
ج)كسى كه آيات سجده واجب را بنويسد و يا در ذهن خود تصور كند و يا به صورت مكتوب مشاهده كند و يا در قلب خودش بگذراند و خطور دهد، سجده بر او واجب نمىشود.
س11) اگر انسان موقعى كه آيۀ سجده را مىخواند، از ديگرى هم بشنود،تکلیفش چیست؟
ج) اگر انسان موقعی که آیه سجده را می خواند از دیگری هم بشنود چنانچه گوش داده دو سجده نماید و اگر به گوشش خورده یک سجده کافی است. (سایت لیدر ،احکام سجده و توضیح المسائل حضرت امام،مسئله 1094)
س12) در غير نماز، اگر در حال سجده، آيۀ سجده را بخواند، يا به آن گوش بدهد ، وظیفه چیست؟
ج) بايد سر از سجده بردارد و دوباره سجده كند.(توضیح المسائل محشی حضرت امام،مسئله مسأله 1104 )
س13)اگر آيۀ سجده را از كسى كه قصد خواندن قرآن ندارد، بشنود يا از مثل نوار، آيه سجده را بشنود،آیاسجده واجب می شود؟
ج)لازم نيست سجده نمايد، ولى اگر از ابزارى كه صداى خود انسان را مىرساند بشنود، واجب است سجده كند.(همان)
س14)اگر انسان از بچۀ غیر ممیز که خوب و بد را نمیفهمد،یا از کسی که قصد خواندن قرآن ندارد،آیه سجده را بشنود،وظیفه چیست؟
ج)احتیاط واجب آن است که سجده کند.(همان، مسأله 1105)
س15) آیا خواندن کل سوره های سجده دار؛ بر جنب، حائض و نفساء؛ حرام است؟
ج) بنابه فتوای مقام معظم رهبری مدظله العالی فقط خواندن خصوص آيات سجده اين سوره ها حرام است، ولى خواندن ساير آيات از اين سوره ها اشکال ندارد؛ ولی بنابه فتوای حضرت امام قدس سره، جنب، حائض و نفساء ، نبايد حتى حرفى را از سورههايى كه سجدۀ واجب دارند بخوانند. (تحریر الوسیله، امام خمینی، ج 1، ص40.)
س16)زنانى كه عادت ماهيانه دارند، اگر در مجالسى باشند كه سورۀ سجدۀ واجب قرآن، در آن مجالس خوانده مىشود، وظيفۀ آنها چيست؟
ج) اگر آيات سجدهدار را شنيدند بايد سجده كنند و سجده كردن بر آنها واجب است. ولازم نیست از جلسه قرائت قرآن که آیه سجده دار خوانده میشود خارج شوند
س17)اين آيه « أَ فَمَنْ کانَ مُؤْمِناً كَمَنْ كاٰنَ فاسِقاً لاٰ يَسْتَوُونَ» در سورۀ سجده آمده است و در دعاى كميل هم آمده، آيا زنى كه حائض شده مىتواند هنگام خواندن دعاى كميل آن را بخواند يا نه؟ ج)مقلدین مراجعی كه تنها قرائت آيۀ سجده را بر جنب و حايض جايز نمىدانند، جنب و حائض مىتوانند اين جملهها را بخوانند، امّا به نظر فقهايى كه قرائت تمام آيات سوره سجدهدار را حرام مىدانند، نمىتوانند اين آيه شريفه را در دعاى كميل بخوانند. البته خواندن باقى دعاى كميل اشكالى ندارد.
س18) آیاهنگام سجده واجب قرآن، داشتن حجاب برای خانم ها لازم است؟
ج)لازم نیست.
س19)کسی که سجدههای واجب قرآن را به جا نیاورده است تکلیفش چیست؟
ج) باید قضای سجدهها را به جا آورد.
س20)سوره هائی که آیه سجده واجب کدامند؟
عَنْ اَبي عَبْدِاللهِ (عليه السّلام) قالَ: اِنَّ الْعَزائِمَ اَرْبَعٌ: اِقْرَاْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذي خَلَقَ، وَ النَّجْمِ، و تنزيل السّجده، و حم السّجده.[وسائل الشيعه، 4/881]
س21)سوره هائی که آیه سجده مستحب دارند کدامند؟
«1» سوره (اعراف) آيه 206 آخر سوره؛«2» سوره (رعد) آيه 15؛«3 و 4» سوره (نحل) آيات 49 و ؛
«5 و 6 و 7» سوره (بني اسرائيل) آيات 107 تا 109؛«8» سوره (مريم) آيه 58؛«9 و 10» سوره (حج) آيات 18 و 77؛«11» سوره (فرقان) آيه 60؛«12 و 13» سوره (نمل) آيات 25 و 26؛«14» سوره (ص) آيه 24؛«15» سوره (انشقاق) آيه 21.
نظرات شما عزیزان: