ندای وحی

تفکر رایج درباره‌ی بازی‌های رایانه‌ای این است که همگی باعث ترویج خشونت می‌شوند و بر روی فرایند یادگیری کودکان تاثیرات منفی می‌گذارند. والدین هم معمولا علاقه‌ی چندانی به تهیه‌ی این بازی‌ها ندارند. و با وجود این‌که آگاهی‌شان از این بازی‌ها و رده‌بندی‌ و ویژگی‌های‌ آن‌ها بیش‌تر از فرزندان‌شان نیست، با بی‌میلی به تهیه و خرید آن‌ها اقدام می‌کنند. این در حالی است که والدین باید درباره‌ی جزئیات بازی‌هایی که فرزندان‌شان به آن‌ها علاقه دارند، کسب اطلاع کرده و از معایب و مزایای آن‌ها هم باخبر باشند. این جمله که «بازی‌های رایانه‌ای هیچ فایده‌ای ندارند و بچه‌ها نباید این بازی‌ها را انجام دهند» برای هیچ کودک و نوجوانی قابل پذیرش نیست. در نهایت آنان بدون همراهی والدین و یا در کلوپ‌های بازی به انجام این بازی‌ها مشغول می‌شوند. اما بازی‌های رایانه‌ای هم می‌توانند فوایدی داشته باشند. چنان‌چه تولیدکنندگان این بازی‌ها مسائل آموزشی و مؤلفه‌های رشد ذهنی کودکان و نوجوانان را در ساخت بازی‌های رایانه‌ای مدنظر قرار داده باشند، این بازی‌ها جنبه‌های مثبتی نیز خواهند داشت. به طوری که می‌توان با استفاده از آن‌ها به تقویت قوای ذهنی کودک و نوجوان و آموزش مسائل مختلف به آنان پرداخت.
بازی‌های بسیاری وجود دارند که باعث تحریک خلاقیت در کودکان می‌شوند. به عنوان مثال بازی‌هایی که در آن ساختن فضای داستان و نقاشی بر عهده کودک است و او از این طریق می‌تواند دنیای خیالی خود را در بازی خلق کند و خلاقیت خود را پرورش دهد. این بازی‌ها عموما به جنبه‌های آموزشی نیز توجه داشته و به شناخت کودک نسبت به مسائل مختلف کمک می‌کنند. بازی‌های رایانه‌ای که از نوع استراتژیک هستند، نیاز به تصمیم‌گیری در لحظه دارند و ذهن را در حالت فعال نگه می‌دارند. این نوع بازی‌ها که مغز را درگیر می‌کنند و نیازمند واکنش سریع بازیکن هستند، سرعت پردازش اطلاعات را در افراد بالا می‌برند. با وجود این‌که بازیکنان در فضایی انتزاعی به تجربه‌ی واکنش سریع و یافتن بهترین موقعیت و راه‌حل دست می‌یابند اما در دنیای واقعی هم چنین مهارتی را پیدا می‌کنند و می‌توانند در لحظاتی که دیگران مستاصل و سرگردان هستند، زودتر از بقیه تصمیم بگیرند و بهترین موقعیت را برای رسیدن به نتیجه‌ی دلخواه پیدا کنند. این مهارت‌ها از طریق بازی‌هایی که مبتنی بر تفکر و تصمیم‌گیری هستند، تقویت می‌شوند.
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ در مجله نیچر (Nature) به چاپ رسید، نشان می‌دهد انجام یک بازی سه‌بعدیِ ساده مثل اتومبیل‌رانی در یک بازه‌ی ۴ هفته‌ای به مدت ۱۲ ساعت توانایی انجام همزمان چند کار را در فرد به مدت ۶ ماه افزایش می‌دهد. این افزایش توانایی در افراد ۲۰-۷۰ ساله دیده شد و جالب است که عملکرد افراد بالای ۶۰ سال از این نظر نسبت به جوانان ۲۰ ساله‌ای که اصلا بازی نمی‌کردند بهتر بود! مهارت‌های ذهنی دیگری مثل حفظ تمرکز، حافظه و غیره هم در بین سالمندان افزایش پیدا کرد.
با وجودی که این لیست از فواید بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند بی‌میلی والدین را کاهش دهد و آنان را ترغیب کند تا به دنیای کودک و نوجوان‌شان قدم بگذارند و از نزدیک شاهد بروز هیجانات و اشتیاق بی‌حد و مرز آنان در هنگام پیروزی‌ باشند، همچنان مضرات این بازی‌ها پا برجا هستند. نکته‌ای که همواره باید به آن توجه داشت، مدیریت زمان در انجام بازی‌های رایانه‌ای است. اشتغال بیش از حد فرزندان به این بازی‌ها آسیب‌های زیادی در پی دارد که تمام فواید آن‌ها را محو می‌کند. علاوه بر این همراهی والدین در هنگام انتخاب بازی و آگاهی آنان از رده‌بندی‌ بازی‌ها و تناسب آن‌ها با سن و شخصیت فرزندان‌شان می‌تواند فضای امن و مناسبی را برای فرزندان ایجاد کند. کودک و نوجوان می‌تواند در خلال این بازی‌ها به کسب تجربه بپردازد و مهارت‌های ذهنی خود را تقویت کند اما نیاز دارد که در دنیای واقعی نیز همراه با دوستان و گاهی نیز همراه با پدر و مادر خود بازی کند و به تجربه‌ی شکست و پیروزی در دنیای واقعی هم دست یابد.
تهیه شده در گروه محتوایی درسا- نعیمه بخشی