تبادل لینک هوشمند امام کاظم عليه السلام به يکي از شاگردان برجسته خود به نام هشام توصيه‌هايي دارد که در فرازي از اين توصيه نامه پاسخ اين سوال را به روشني بيان مي‌کند.
آن حضرت به هشام بن حکم مي‌فرمايد: «يَا هِشَامَ بْنَ الْحَكَمِ ... إِنَّ صِغَارَ الذُّنُوبِ وَ مُحَقَّرَاتِهَا مِنْ مَكَايِدِ إِبْلِيسَ»
هشام! بدان که گناهان کوچک که چندان به چشم مردم نمي‌آيند، آلت دست شيطانند و او با همين نوع از گناهان مردم را فريب داده و آن‌ها را در دام خود سخت مي فشارد و اسير خود مي‌کند
«صِغَارَ الذُّنُوبِ» يعني گناهان کوچک يا همان گناهان صغيره.(2) «مُحَقَّرَاتِهَا» هم يعني گناهاني که بي سر و صدايند و چندان به چشم نمي‌آيند. « مَكَايِدِ» جمع مکيدة است و مکيده يعني مکر، فريب دادن و گول زدن که به نظر مي‌رسد اينجا در معناي ابزار فريب آمده باشد. معناي اين فراز از روايت اين مي‌شود که‌اي هشام! بدان که گناهان کوچک که چندان به چشم مردم نمي‌آيند، آلت دست شيطانند و او با همين نوع از گناهان مردم را فريب داده و آن‌ها را در دام خود سخت مي فشارد و اسير خود مي‌کند.
آنگاه امام کاظم عليه السلام شگرد آن دشمن ديرين در اين دغل بازي را هم تشريح کرده و مي‌فرمايند: «يُحَقِّرُهَا لَكُمْ »
کاري که شيطان مي‌کند اين است که ابتدا گناه را با همان تعابير رايجي که گفتيم و هر روز مي‌شنويم در نظر ما خوار و بي ارزش نشان مي‌دهد. شياطين جن و انس در انديشه انسان القاء مي‌کنند(3) که مثلاً اين نگاه به نامحرم يک کار ساده و پيش پا افتاده است؛ قتل نيست که مهم باشد.
کار ديگري که مي‌کند اين است که گناه را از جهت‌هاي گوناگون در چشم انسان کوچک نشان مي‌دهد؛ «وَ يُصَغِّرُهَا فِي أَعْيُنِكُمْ». آن جمله معروف «يک شب که هزار شب نمي شه» دقيقا بر اساس همين سياست فريب توليد و منتشر شده تا مرتکبين گناه با خود بگويند ما که قرار نيست هر شب گناه کنيم بلکه فقط همين امشب است و بس. گويا گناهي گناه است و عقاب دارد که هر صبح و شب به راه باشد و الا گناه محسوب نمي‌شود. اين بيچاره‌ها ندانستند که يک شب، هزاران شب، مي‌شود. يک روز قيامت پنجاه هزار سال است(4) و اگر قرار باشد فقط براي همين يک شب گناه، کسي را عذاب کنند تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل.
آنگاه که اين نيرنگ‌ها و عبارت‌هاي فريبنده کارگر افتاد و گنه‌کار خود کرده، خود را به تمام اين ناپاکي‌ها آلوده کرد؛ شيطان براي اين پيروزي به دست آمده‌اش کف مي‌زند و پاي‌کوبي مي‌کند. چرا که هدف او از اين دام و دانه افتادن صيد در دام بود که محقق شد.
امام کاظم عليه السلام هدف شيطان را اينگونه تشريح مي‌فرمايند که: «فَتَجْتَمِعُ وَ تَكْثُرُ فَتُحِيطُ بِكُمْ»(5) نتيجه اين کوچک ديدن ها و سهل انگاري ها و بالطبع استغفار نکردنها اين مي‌شود که گناهان انسان متراکم و به هم تنيده ميشوند و اين توري که خود بافت و به روي خود انداخت تمام جان او را در بند مي‌کند.(6)
به تعبير ديگري که برگرفته از قرآن کريم است(7) اين هيزمها و شعلههاي کوچک را که او نديد و نخواست که ببيند کم کم جمع ميشوند وقتي اين شعلهها در هم پيچيدند و آتش تنوره کشيد به ناگاه اين فروزنده آتش خود را درون اين آتشي ميبيند که با دست خودش افروخته و راهي براي فرار نمييابد.
اين بيچاره‌ها ندانستند که يک شب، هزاران شب، مي‌شود. يک روز قيامت پنجاه هزار سال است(4) و اگر قرار باشد فقط براي همين يک شب گناه، کسي را عذاب کنند تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل
اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند:
«لَا تَسْتَصْغِرُوا قَلِيلَ الْآثَامِ فَإِنَّ الصَّغِيرَ يُحْصَى وَ يَرْجِعُ إِلَى الْكَبِيرِ»؛ گناه كم را كوچك نشماريد؛ زيرا گناهان كوچك به حساب شما نوشته ميشوند و بر اثر تكرار به گناه بزرگ تبديل ميگردند.(8)
به تعبير ديگري که برگرفته از قرآن کريم است(7) اين هيزمها و شعلههاي کوچک را که او نديد و نخواست که ببيند کم کم جمع ميشوند وقتي اين شعلهها در هم پيچيدند و آتش تنوره کشيد به ناگاه اين فروزنده آتش خود را درون اين آتشي ميبيند که با دست خودش افروخته و راهي براي فرار نمييابد.
اين بيچاره‌ها ندانستند که يک شب، هزاران شب، مي‌شود. يک روز قيامت پنجاه هزار سال است(4) و اگر قرار باشد فقط براي همين يک شب گناه، کسي را عذاب کنند تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل
اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند:
«لَا تَسْتَصْغِرُوا قَلِيلَ الْآثَامِ فَإِنَّ الصَّغِيرَ يُحْصَى وَ يَرْجِعُ إِلَى الْكَبِيرِ»؛ گناه كم را كوچك نشماريد؛ زيرا گناهان كوچك به حساب شما نوشته ميشوند و بر اثر تكرار به گناه بزرگ تبديل ميگردند.(8)
درمان:
براي درمان اين بيماري مهلک اخلاقي يا بهتر بگوييم مبارزه با اين کيد و فريب شيطاني ميتوان از اين دو راهکار الهي بهره جست:
ببين چه کسي را نافرماني ميکني
از منظر آيات و روايات يک نكته بين همه گناهان اعم از كوچك و بزرگ مشترك است و آن اينکه گناه، ورود و تجاوز به حدود الهي و حريم پروردگار است؛ به عبارت ديگر خواهان سعادت به كوچكي و بزرگي گناه نگاه نمي کند، بلكه به كسي مينگرند كه با ارتكاب گناه، عملاً با دستورات او مخالفت مي‌شود،
چنان كه به عزير پيامبر وحي شد:
«أَوْحَى اللَّهُ إِلَى عُزَيْرٍ ع يَا عُزَيْرُ إِذَا وَقَعْتَ فِي مَعْصِيَةٍ- فَلَا تَنْظُرْ إِلَى صِغَرِهَا وَ لَكِنِ انْظُرْ مَنْ عَصَيْ»(9)وحی شد از جانب خدا به عزیز ، که‌اي عزير! در آن لحظه که گناهي خودنمايي مي‌کند تو به كوچكي گناه نگاه مكن، بلكه به آن كسي نگاه كن كه با اين گناه نافرمانياش مي‌شود.
هيچ گناهي را کوچک نشمار. گناه را اعم از گناهان كبيره و صغيره، نبايستي خرد و كوچك شمرد. اين نكته در رواياتي از امير مؤمنان عليه السلام تاكيد شده است. آن حضرت فرمودند:
«أَشَدُّ الذُّنُوبِ مَا اسْتَخَفَّ بِهِ صَاحِبُه»؛بدترين گناه آن است كه صاحبش آن را كوچك بشمرد.(10)
براي درمان اين بيماري مهلک اخلاقي يا بهتر بگوييم مبارزه با اين کيد و فريب شيطاني ميتوان از اين دو راهکار الهي بهره جست:
ببين چه کسي را نافرماني ميکني
از منظر آيات و روايات يک نكته بين همه گناهان اعم از كوچك و بزرگ مشترك است و آن اينکه گناه، ورود و تجاوز به حدود الهي و حريم پروردگار است؛ به عبارت ديگر خواهان سعادت به كوچكي و بزرگي گناه نگاه نمي کند، بلكه به كسي مينگرند كه با ارتكاب گناه، عملاً با دستورات او مخالفت مي‌شود،
چنان كه به عزير پيامبر وحي شد:
«أَوْحَى اللَّهُ إِلَى عُزَيْرٍ ع يَا عُزَيْرُ إِذَا وَقَعْتَ فِي مَعْصِيَةٍ- فَلَا تَنْظُرْ إِلَى صِغَرِهَا وَ لَكِنِ انْظُرْ مَنْ عَصَيْ»(9)وحی شد از جانب خدا به عزیز ، که‌اي عزير! در آن لحظه که گناهي خودنمايي مي‌کند تو به كوچكي گناه نگاه مكن، بلكه به آن كسي نگاه كن كه با اين گناه نافرمانياش مي‌شود.
هيچ گناهي را کوچک نشمار. گناه را اعم از گناهان كبيره و صغيره، نبايستي خرد و كوچك شمرد. اين نكته در رواياتي از امير مؤمنان عليه السلام تاكيد شده است. آن حضرت فرمودند:
«أَشَدُّ الذُّنُوبِ مَا اسْتَخَفَّ بِهِ صَاحِبُه»؛بدترين گناه آن است كه صاحبش آن را كوچك بشمرد.(10)
پي نوشت ها:
(1) آيه 30 سوره روم
(2) هر چند معناي و بيان مصداق گناهان کبيره و گناهان صغيره، معرکه آراء علماي فن است اما مشهورترين معناي اين دو اين است که : گناهان کبيره گناهاني هستند که خداوند با صراحت آن‌ها را نام برده و به مرتکب آن‌ها وعده عذاب جهنم داده است وعدهاي که در مورد ساير گناهان ديده نمي‌شود به اين دسته دوم گناهان صغيره گفته مي‌شود.
(3) إِنَّ الشَّياطينَ لَيُوحُونَ إِلى أَوْلِيائِهِمْ - آيه 121 سوره انعام
(4) كانَ مِقْدارُهُ خَمْسينَ أَلْفَ سَنَةٍ - آيه 4 سوره معارج
(5) تحف العقول عن آل الرسول ص 392 ؛ وصيته عليه السلام لهشام
(6) مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطيئَتُهُ فَأُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُون - آيه81 سوره بقره
(7) وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحيطَةٌ بِالْكافِرينَ – آيه 49 سوره توبه
(8) بحار الانوار ج70 ص351
(9) همان ج75 ص452
(10) نهج البلاغه کلمات قصار 477
اميد پيشگر
بخش عترت و سيره تبيان
(1) آيه 30 سوره روم
(2) هر چند معناي و بيان مصداق گناهان کبيره و گناهان صغيره، معرکه آراء علماي فن است اما مشهورترين معناي اين دو اين است که : گناهان کبيره گناهاني هستند که خداوند با صراحت آن‌ها را نام برده و به مرتکب آن‌ها وعده عذاب جهنم داده است وعدهاي که در مورد ساير گناهان ديده نمي‌شود به اين دسته دوم گناهان صغيره گفته مي‌شود.
(3) إِنَّ الشَّياطينَ لَيُوحُونَ إِلى أَوْلِيائِهِمْ - آيه 121 سوره انعام
(4) كانَ مِقْدارُهُ خَمْسينَ أَلْفَ سَنَةٍ - آيه 4 سوره معارج
(5) تحف العقول عن آل الرسول ص 392 ؛ وصيته عليه السلام لهشام
(6) مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً وَ أَحاطَتْ بِهِ خَطيئَتُهُ فَأُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُون - آيه81 سوره بقره
(7) وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحيطَةٌ بِالْكافِرينَ – آيه 49 سوره توبه
(8) بحار الانوار ج70 ص351
(9) همان ج75 ص452
(10) نهج البلاغه کلمات قصار 477
اميد پيشگر
بخش عترت و سيره تبيان
نظرات شما عزیزان:
موضوعات مرتبط: ویژه نامه ها
برچسبها: ویژه نامه ولادت با سعادت امام موسی کاظم (ع)
تاريخ : سه شنبه 20 / 5 / 1399 | 4:0 | نویسنده : اکبر احمدی |