ندای وحی

این آیه به مۆمنان دستور می دهد به پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) درود بفرستند.

مقام پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) آنقدر والا و بلند است که اول خود پروردگار عالم و خالق تمام موجودات و دوم ملائکه که مدبّران امور الهی هستند به او درود می فرستند و مۆمنان نیز به تبعیت از آنان به پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) درود می فرستند.

اما خود صلوات به چه معنایی است و صلوات خداوند بر رسولش چه معنایی دارد و چگونه است؟

درباره معنای " صلوه" گفته شده در اصل به معناى انعطاف بوده، و صلات خدا بر پیغمبر به معناى انعطاف خدا به وسیله رحمتش به وى است، و همچنین صلات ملائكه او انعطاف آنها به اینكه او را تزكیه نموده و برایش استغفار كنند می باشد.

صلات مۆمنین بر او انعطاف به وسیله درخواست رحمت براى ایشان است.

نکته مهم آیه این است که خداوند برای درود فرستادن خودش و ملائکه و مۆمنان بر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) قیدی نیاورده، و به معنی مطلق بودن این صلات است.

همچنین "یصلون" فعل مضارع است، که به معنای مستمر بودن می باشد. یعنى پیوسته خداوند و فرشتگان رحمت و درود بر او مى فرستند.

در روایات زیادی نیز توصیه به صلوات فرستادن شده است.

از ابوطلحه نقل شده كه روزی به حضور پیامبر گرامی شرفیاب گردیدم و آن حضرت را در شادمانه ترین روزها و خوش ترین حالات و شرایط می‏نگرم؛ آیا این گونه است؟

فرمود: چرا چنین نباشد در حالی كه فرشته وحی هم اینك از نزد من رفت و او پیام آورده بود كه: پروردگارم می‏فرماید:

"من صل علیك صلاة صلّیت بها علیه عشر صلوات و محوت عشر سیئات و كتبت له عشر حسنات."

(هان ای بنده برگزیده ام! هركسی بر تو صلواتی بفرستد و درود خالصانه نثار كند، من در برابر آن درود، ده صلوات و درود بر او می‏فرستم، و ده گناه از گناهان او را از پرونده اش می‏زدایم و ده پاداش كار نیك برای او می‏نویسم.)

در كتاب خصال، از امیرالمۆمنین (علیه السلام) در ضمن حدیث معروف به اربع مائه (چهار صد) آمده كه فرمودند: "صلوات را بر محمد و آل او بفرستید كه خداى تعالى دعاى شما را هنگامى كه نام محمد را ببرید، و حق او را رعایت كنید، مستجاب مى كند، پس وقتى مى خوانید (إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ ) چه در نماز آن را بخوانید، و چه در غیر نماز، صلوات را بفرستید.

همچنین مراجع معظم تقلید شیعه در توضیح المسائل خودشان حکم به استحباب صلوات در هنگام شنیدن نام مبارک پیامبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) نموده اند و این حکم شامل در حال نماز هم می شود.

نکته دیگر آنکه در انتهای آیه دو فعل امری آمده است.

تفاوت "صلوا" و "سلموا" در این آیه با توجه با ریشه لغوى این دو كلمه، و ظاهر آیه این است که " صلوا " امر به طلب رحمت و درود فرستادن بر پیامبر است، اما "سلموا " به معنى تسلیم در برابر فرمان‌هاى پیامبر است.

ابو بصیر از امام صادق (علیه السلام) سۆال كرد منظور از «صلات» بر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) را فهمیده ایم، اما معنى تسلیم بر او چیست؟

امام فرمودند:"هو التسلیم له فى الامور"(منظور تسلیم بودن در برابر او در هر كار است.)

کیفیت صلوات صحیح

در روایات متعددی بر کیفیت صحیح صلوات بر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) تأکید شده است.

در روایتی «ابن حجر» در «صواعق» چنین نقل مى كند كه پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) فرمود:" لا تصلوا على الصلاة البتراء فقالوا و ما الصلاة البتراء؟ قال تقولون: اللهم صل على محمد، و تمسكون، بل قولوا اللهم صل على محمد و آل محمد"(هرگز بر من صلوات ناقص نفرستید! عرض كردند: صلوات ناقص چیست؟ فرمود: اینكه فقط بگوئید «اللهم صل على محمد» و ادامه ندهید، بلكه بگوئید: اللهم صل على محمد و آل محمد.)

و روایات زیادی از شیعه و سنی نقل شده که باید "وآل محمد " هم در ادامه صلوات بیاید، و نیز این نكته قابل توجه است كه در بعضى از روایات اهل سنت و بسیارى از روایات شیعه حتى كلمه «على» میان «محمد» و «آل محمد» جدایى نینداخته ، بلكه كیفیت صلوات به این صورت آمده است :" اللهم صل على محمد و آل محمد".

در انتها روایتی از امام حسین (علیه السلام) نقل می کنیم که فرمودند: "رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود: بخیل كسى است كه نام من نزد او برده شود، و صلوات نفرستد."