ذکر مبارک - درس چهارم (سوره بقره آیات 17 تا 24)

بسم الله‌ الرحمن الرحیم
درس چهارم ـ سوره بقره آیات 17 تا 24

واژگان
1ـ اِستَوقَد: آتش افروخت. (وَقد: افروخته شدن آتش)
2ـ اَضَاءَت: روشن ساخت. (ضَوء: نور)
3ـ صَیِّبٍ: باران یا ابر باران زا. (صَوب: ریختن)
4ـ اَصابع: انگشتان سبابه. (جمعِ اِصبَع)
5ـ یَخطَفُ: می‌رباید. (خَطف: ربودن)

نکات تفسیری
آیه17 ـ منافقان حیران:
در این آیه، منافق به کسی تشبیه شده‌‌‌‌ که در تاریکی قرار گرفته و راه به جایی نمی‌‌برد، از این رو، آتشی می‌‌افروزد تا در پرتو آن بتواند به اطراف خود بنگرد و به کارهای خویش بپردازد، ولی خداوند به وسیله‌ی باد یا بارانی، آتش او را خاموش می‌‌کند و او دوباره در تاریکی حیرت فرو می‌‌رود. شباهت منافق به چنین فردی از این جهت است که وی نیز ظاهراً از بعضى فواید دین هم چون ارث بردن، ازدواج و... برخوردار می شود، ولی همین که به هدف خود ـ که گمراهی مسلمانان است ـ نزدیک شد، خدا تمام تلاش‌هایش را یکباره نابود خواهد کرد و او را در تاریکی باقی می‌گذارد.
آیه19 و 20 ـ منافقان ناتوان:
تفاوت این تشبیه با تشبیه قبلی درباره ی منافقان این است که مثال پیشین درباره ی فقدان بینش صحیح منافقان بود و مثال كنونى درباره ی نبود رفتار درست از آنان. در این آیات، منافقان همانند مسافران راه گم كرده اى دانسته شده اند كه گرفتار بارانى شدید، همراه با ابرهایى غلیظ و تیره و رعد و برقى هراس انگیز و مرگبار شده اند. آنان انگشت‌شان را در گوش ها فرو برده اند تا خروش رعد آنان را به كام مرگ نكشاند. برق شدید آسمان ها نیز نزدیك است چشمان‌شان را برباید. با جهش ‍هر برق، چند قدم به پیش مى‌روند و چون فروغ آن باز ایستاد و در تاریكى غرق‌شان ساخت، متحیرانه بر جاى خود مى‌ایستند. منافقان با استفاده از ایمان صورى خود و در پناه آرامش جامعه اسلامى، چند قدمى به پیش مى‌روند، ولى هنگامى كه راز درون‌شان آشكار شد، بر جاى خود مى‌ایستند و توان هر كارى را از دست مى‌دهند. اگر خدا مى‌خواست، از همان آغاز نورشان را مى‌گرفت ولى چند روزى براى امتحان به آنان مهلت داده شد
آیه 23 ـ مبارزطلبی قرآن:
خداوند در این آیه با قاطعیّت تمام، کسانی را که هدایت‌ قرآن را نمی‌پذیرند، به مبارزه دعوت می کند. در اصطلاح، به این مبارزه‌طلبى قرآن، «تَحَدّى» گفته می‌شود. این دعوت و تحدی در سه مرحله صورت گرفته است: ابتدا در آیه‌ی 88 سوره‌ی اسراء که در مکه نازل شده، از کافران درخواست شده است كه اگر می توانند کتابی همانند قرآن بیاورند. سپس حجم درخواست از این مقدار نیز کمتر شده و از آنان خواسته می‌شود حداقل ده سوره مانند سوره های قرآن بیاورند. (هود،13) و سرانجام در این آیه و آیه‌ی 38 سوره‌ی یونس، حجم تحدی قرآن باز هم کمتر و قاطع‌تر می‌شود و از کافران تنها یك سوره، مثل سوره‌‌هاى قرآن طلب می‌شود؛ خواسته ای که دشمنان اسلام با همه‌ی امکانات و توان خویش، هیچ‌گاه نتوانستند انجام دهند. خداوند خود در آیه‌ی بعد این مطلب را پیش‌بینی نموده و برای کافرانی که هم‌چنان به لجاجت خود ادامه می‌دهند، وعده‌ی عذابی سخت داده است.
قرآن كریم، معجزه‌ای جاودان:
گوشه‌ای از وجوه اعجاز قرآن، از این قرار است:
1ـ در فصاحت و بلاغت همانندی ندارد
2ـ در بیان علوم بشری و معارف الهی فروگذار نکرده است.
3ـ آورنده‌ی آن در هیچ مکتبی درس نخوانده است.
4ـ بارها از آینده و امور غیبی خبر داده‌‌ است.
5ـ با وجود نزول تدریجی در طول 23 سال هیچ اختلافى در مطالب آن نیست.
آیه 24 ـ کافران؛ هیزم آتش دوزخ:
در این آیه، کافران به عنوان هیزم آتش دوزخ معرفی شده‌اند. این بدین معناست که افکار و اعمال ناپسندی که از انسان سر می‌‌زند و خود و دیگران را آلوده می‌‌کند، در قیامت به صورت آتشی از وجودش شعله‌‌ور خواهد شد و خودش و دیگر کسانی را که گمراه کرده، خواهد سوزاند؛ چنان‌که در اوصاف جهنّم آمده است: «آتش آن از دل‌‌ها زبانه می‌‌کشد» (هُمَزه/6و7). مراد از سنگ‌‌ها در این آیه نیز، بت‌‌های سنگی است که به جای خدا پرستیده می‌‌شدند؛ چنان که قرآن خطاب به مشرکان می‌‌فرماید: «شما و آن چه غیر از خدا می‌‌پرستید، هیزم جهنّم خواهید بود». (انبیاء/98)
از امیرمؤمنان علیه‌السلام در ذیل این آیه نقل شده است: «ای شیعیانِ ما، تقوای الهی داشته باشید و بپرهیزید از این که هیزم آن آتش باشید و اگر چه شما نسبت به خدا کافر نیستید، با پرهیز از ظلم به برادران مؤمن‌تان، خود را از شر آن آتش در امان نگه دارید.»

پیام ها
1ـ كسى كه از نور خدایی بهره‌‌مند نشود، در تاریکی های متعدّد باقى مى‌‌ماند. «بِنُورِهِم...فِی ظُلُماتٍ»
2ـ كسى كه از عطایاى الهى در راه حقّ بهره نگیرد، همانند كسى است كه فاقد آن نعمت‌‌هاست. «صُمٌّ بُكمٌ عُمیٌ»
3ـ حرکت منافقان در پرتو نور دیگران است. «اَضاءَ لَهُم»
4ـ قرآن مخصوص نژاد، قبیله، طایفه و قشر خاصی نیست؛ بلکه همه را به پرستش خدای یگانه دعوت کرده است. به همین دلیل، دین اسلام دین خاتم و برای همه‌ی جهانیان در تمام زمان هاست. «یا أیّها الناس»
5ـ عبادت هدف آفرینش انسان است و تكامل انسان‌‌ها در گرو عبادت و تقواست. «لَعَلَّكُم تَتَّقُونَ»
6ـ از بهتـرین راه‌هاى خداشنـاسى، تـوجه به نعـمت‌‌هاى اوست. «جَعَلَ لَكُمُ الاَرضَ فِراشاً وَ السَّماءَ بِناء»
7ـ خداپرستى در فطرت انسان ها ریشه دارد. «وَ اَنتُم تَعلَمُونَ»
8ـ بندگی خداوند، بزرگ ترین مقام بشر و شرط دریافت وحی است. «نَزَّلنا عَلى‌‌ عَبدِنا»

	دریافت فایل بروشور درس چهارم PDF
	دریافت فایل word درس چهارم
	پرده نگار(پاورپوینت) درس چهارم
	فایل صوتی درس چهارم ذکر مبارک