جلوه هایی از نماز و عبادت فاطمه زهرا سلام الله عليها

1- شخصيت ملكوتى حضرت زهرا(س )

امام جعفر صادق عليه السلام از قول رسول اكرم صلى الله عليه و آله شخصيت ملكوتى حضرت صديقه كبرى عليها السلام را چنين وصف مى كند:

خداوند نور فاطمه را قبل از خلقت آسمان و زمين آفريد.

عده اى سوال كردند: پس فاطمه عليهاالسلام از سنخ انسان نيست ؟

پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: حوريه اى است در لباس انسان .

پرسيدند: چگونه چنين چيزى ممكن است ؟

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خداوند قبل از آن كه آدم را خلق كند، فاطمه را آفريد، در آن هنگام ارواح خلق شده بودند. چون خداوند آدم را خلق كرد، ارواح را بر او عرضه داشت .

پرسيدند: در آن زمان فاطمه كجا بود؟

آن حضرت فرمود: در جايگاه مخصوص خود در ساق عرش .

پرسيدند: غذايش چه بود؟

تاريخچه پيدايش نماز

از اين آيات شريف روشن مى‌شود كه نماز در مكتب دو پيامبر بزرگ الهى ـ موسى و عيسى(عليهما السلام) ـ وجود داشته همان‌گونه كه در مكتب ديگر پيامبران بوده است، چنان‌كه درباره حضرت شعيب(عليه السلام) آمده است: (قالوا يـشعيب أصلوتكَ تأمرك أن نَّترك ما يعبد ءابآؤنآ) [3]؛ گفتند: اى شعيب! آيا نمازت به تو دستور مى‌دهد كه آنچه را پدرانمان مى‌پرستيدند، ترك كنيم... . و نيز از زبان حضرت اسماعيل، مى‌فرمايد: (وَ‌كَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَوةِ وَ‌الزَّكَوةِ وَ‌كَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا) [4]؛ او همواره خانواده خود را به نماز و زكات دعوت مى‌كرد و همواره مورد رضايت پروردگارش بود.

بنابراين هيچ شريعت و دينى، از نماز جدا نبوده، گرچه صورت ظاهرى آن، تفاوت داشته است. زرتشتيان، پنج نماز دارند كه در هنگام طلوع آفتاب و ظهر و عصر و اوّل شب و هنگام خواب، بپا مى‌دارند. [5 يهوديان در ساعت سوم و ششم و نهم روز و اوّل و آخر شب و هنگام تناول غذا، دعاهايى دارند [6].مسيحيان، روز يك‌شنبه و برخى روز شنبه در كليسا جلسه دعاى دسته‌جمعى تشكيل مى‌دهند.

اما بايد توجه داشت كه آنچه امروزه، پيروان حضرت موسى(عليه السلام)(يهوديان) و پيروان حضرت عيسى(عليه السلام)(مسيحيان) به عنوان نيايش در كليسا و كنيسه به جاى مى‌آورند، با مناسكى كه به وسيله اين پيامبران الهى آورده شده بود، بسيار متفاوت است، زيرا آيين و كتاب‌هاى آسمانى اين دو پيامبر الهى دچار تحريف و دست‌خوش انحرافات پيروان آنها شده است. [7] در واقع نماز فعلى يهوديان و مسيحيان به دعا، نزديك‌تر است تا به مجموعه‌اى از اعمال.

از اين‌رو كيفيت و كميت نماز در شريعت اسلام با شرايع پيشين متفاوت است، لكن در بيشتر آن آيين‌ها، سجده‌جزئى از اين عبادت محسوب مى‌شود.

علاوه بر تشريع نماز در اديان الهى، بت‌پرستان نيز در برابر بت‌هايشان، وِردهايى مى‌خوانده‌اند. [8] اعراب جاهلى هم در مقابل كعبه مى‌ايستادند و باكف‌زدن و صوت‌كشيدن اظهار عبادت مى‌كردند: (وَمَا كَانَ صَلاَتُهُمْ عِندَ الْبَيْتِ إِلاَّ مُكَآءً وَتَصْدِيَةً) [9و [10] و نماز و دعاى آنان نزد آن خانه جز سوت كشيدن و كف زدن نيست.

پی نوشتها :

[1]. طه،آيه14.

[2]. مريم،آيه31.

[3]. هود،آيه87.

[4]. مريم،آيه55.

[5]. محمدخزائلى، همان، ص40.

[6]. ر.ك: محمدخزائلى، همان، ص40.

[7]. ر.ك: آيت‌الله مكارم شيرازى و ديگران، تفسير نمونه، ج 14، ص 163 و 164.

[8]. راغب اصفهانى، مفردات‌الفاظ القرآن، ص491.

[9]. انفال،آيه35.

[10]. عزيزالله محمدى، نماز معراج خاكيان، ص 16 ـ 18.

چرا نماز مسافر شكسته است و روزه نمى تواند بگيرد؟

آیا شیوه نماز خواندن ما در قرآن وجود دارد؟

بنابراین اولا باید توجه کنیم که بعضی مسائل به شکل اصولی و کلی بیان شده اند و باید از آن کلیت به نتیجه برسیم. ثانیا ما مسلط بر قرآن نیستیم و محتاج نظر مفسرین و معلمین راستین قرآن هستیم.

قالَ السَّجّادُ عليه السلام: 

كانَ يَبْـكى حَتّى يَبْتَلَّ مُصَـلاّهُ خَشْيَةً مِنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ غَيْرِ جُرمٍ. 

امام سجاد عليه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله در نماز، آن قدر گريه مى كرد تا آنكه جا نمازش تر مى شد، اين بخاطر خوف از خدا بود، بى آنكه جرمى داشته باشد.

قالَ السَّجّادُ عليه السلام: 

كانَ يَبْـكى حَتّى يَبْتَلَّ مُصَـلاّهُ خَشْيَةً مِنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ غَيْرِ جُرمٍ. 

امام سجاد عليه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله در نماز، آن قدر گريه مى كرد تا آنكه جا نمازش تر مى شد، اين بخاطر خوف از خدا بود، بى آنكه جرمى داشته باشد.

گريه در نماز خوب نيست، مگر آنكه از خوف خدا باشد. نماز خاشعانه، همراه با توجّه و حضور قلب و ياد خدا و حالت سوز و اشك و نياز و تضرّع، به نماز «روح» مى بخشد و ثواب آن را بيشتر مى كند. گر چه پيامبر خدا صلی الله علیه و آله و پيشوايان دين، معصوم بودند و گناهى نداشتند، ولى معرفت كاملى كه به خدا داشتند، هميشه خود را نسبت به پروردگار، داراى قصور و كوتاهى مى ديدند و اشك مى ريختند. عاصيان از گناه توبه كنند عارفان از عبادت، استغفار

یکی در نماز نعره زد و بگریست. نماز او باطل شود یا نی؟ جواب این بتفصیل است. اگر آن گریه از آن رو بود که او را عالمی دیگر نمودند بیرون محسوسات، اکنون آن را آخر آب دیده می گویند؛ تا چه دید؟ چون چنین چیزی دیده باشد که جنس نماز باشد [و] مقصود از نماز آن است، نمازش درست و کاملتر باشد. و اگر بعکس این، دیده برای دنیا گریست یا دشمنی بر او غالب شد، از کین او گریه اش آمد یا حسد برد بر شخصی که او را چندین اسباب هست و مرا نیست، نمازش اَبتَر (ناقص) و ناقص و باطل باشد.

شرح (استاد قمشه ای)

این حکایت عینا در مثنوی آمده است:

- یکی در نماز نعره زد ...: 

                               آن یکی پرسید از مفتی، به راز:       گر کسی گرید به نوحه در نماز،

                                   آن نماز او عجب باطل شود؟        یا نمازش جایز و کامل بود.

                             گفت نامش آب دیده بهر چیست؛       بنگری تا او چه دیده که گریست

                               اشگ کان از بهر حق بارند خلق       گوهر است و اشگ پندارند خلق.

اما  وصول به این گوهر یکدانه همگان را میسر نیست بلکه (( سالها ریاضت و عبور از دریاهای پر نهنگ)) می خواهد.

تاريخچه پيدايش نماز

از اين آيات شريف روشن مى‌شود كه نماز در مكتب دو پيامبر بزرگ الهى ـ موسى و عيسى(عليهما السلام) ـ وجود داشته همان‌گونه كه در مكتب ديگر پيامبران بوده است، چنان‌كه درباره حضرت شعيب(عليه السلام) آمده است: (قالوا يـشعيب أصلوتكَ تأمرك أن نَّترك ما يعبد ءابآؤنآ) [3]؛ گفتند: اى شعيب! آيا نمازت به تو دستور مى‌دهد كه آنچه را پدرانمان مى‌پرستيدند، ترك كنيم... . و نيز از زبان حضرت اسماعيل، مى‌فرمايد: (وَ‌كَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَوةِ وَ‌الزَّكَوةِ وَ‌كَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا) [4]؛ او همواره خانواده خود را به نماز و زكات دعوت مى‌كرد و همواره مورد رضايت پروردگارش بود.

در چه مواقعى مى توان نماز را به جاى نياورد؟

خداوند متعال درباره وجوب نماز مى فرمايد:

(...إِنَّ الصَّلَوةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَـبًا مَّوْقُوتًا)[1];

همانا نماز در اوقات معين بر مؤمنان مقرر شده است.

بنابراين نماز هيچ گاه نبايد ترك شود. حتى اگر كسى نمى تواند به شكل عادى انجام دهد، باز هم نماز را بايد بخواند; مثلاً اگر كسى ايستاده نمى تواند نماز بخواند بايد نشسته آن را به جا آورد و اگر نشستن هم برايش ممكن نيست بايد خوابيده نماز بخواند ... و تنها در يك مورد نبايد نماز بخواند و آن هنگام عادت ماهيانه زنان است.

چرا نماز مسافر شكسته است و روزه نمى تواند بگيرد؟

علت شكسته خواندن نماز و واجب نبودن روزه در حال مسافرت تصريح آيات قرآن است:

(وَإِذَا ضَرَبْتُمْ فِى الاَْرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَن تَقْصُرُواْ مِنَ الصَّلَوةِ...)[1];

و هنگامى كه سفر كنيد، گناهى بر شما نيست كه نماز را كوتاه كنيد.

در ادامه آيه آمده است: اگر از فتنه و خطر كافران بترسيد، ليكن با توجه به روايات، فقها حكم عموم برداشت كرده اند.[2]

كسى كه مسافر است بايد نماز ظهر و عصر و عشا را با هشت شرط شكسته بخواند.[3]
پس بر مسافرى كه هشت شرط ذكر شده در توضيح المسائل را داشته باشد واجب است نماز را شكسته بخواند.
و درباره عدم وجوب روزه در سفر، قرآن كريم در سوره بقره آيه 185 مى فرمايد:

(وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَى سَفَر فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيَّام أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلاَ يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ...);

و آن كس كه بيمار يا در سفر است، روزهاى ديگرى را به جاى آن، روزه بگيرد، خداوند را حتى شما را مى خواهد نه زحمت شما را.[4]

امام صادق(عليه السلام) از رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل مى كند: افطار در سفر و نماز شكسته از هداياى الهى است. كسى كه توجه به آن نكند هديه الهى را رد كرده است.

مرحوم علامه طباطبائى روايتى نقل مى كند كه خلاصه و مضمون آن اين است: حكم شكسته خواندن نماز، تصدق و ارفاقى از سوى خداوند متعال به مسلمانان است و امّا اين كه واجب است نماز به صورت شكسته خوانده شود، براى اين است كه قبول تصدق خداوند منان واجب است.[52]
طبق بيان فوق، شايد يكى از فلسفه هاى عدم وجوب روزه در سفر و شكسته بودن نماز همان مسئله تخفيف در تكليف باشد.

[1]. نساء، آيه101.
[2]. براى مطالعه بيشتر ر.ك: تفسير الميزان; مجمع البيان و تفسير نمونه در ذيل آيه.
[3]. توضيح المسائل مراجع، ج1، ص708.
[4]. همان، وسائل الشيعه، ج5، ص540.
[5]. الميزان، ج5، ص68.
منبع:salat.ir

 

اگر پدر و مادرها حقیقت نماز را به طور اصولی به فرزند خود آموزش نداده باشند، نباید انتظار داشته باشند که فرزندشان نماز خوان شود.
حجت الاسلام پناهیان با بیان این مطلب، در برنامه سمت خدا می گوید: این که یک بچه ای به شیوه ای نادرست، به طور مثال با زور یا دعوا نمازخوان شود، بسیار خطرناک است. نمازخوان کردن فرزند با تشویق های نادرست و دروغ های عارفانه، اشتباه است و باعث می شود که نوجوان یک مدت نماز بخواند اما بعد متوجه شود که همه چیزهایی که درباره آمدن نور و بالارفتن سطح او از دیگر بچه های کلاس و … به او گفته اند دروغ بوده است و از نماز زده شود.

این که یک نمازخوان، بی نماز شود بسیار بدتر از این است که یک بچه ای دیرتر نمازخوان شود اما درست این کار را بیاموزد. پس ما نباید به هر قیمتی فرزند خود را نماز خوان کنیم. وقتی یک بچه توقع دارد هرکاری که می کند از آن لذت ببرد، نمی توان نماز خواندن را به او آموزش داد. چون نماز یک لذت فوری ندارد.

روش درست این است که اساسا نوجوان ما سختی های دنیا را باور کند و بداند که باید شیوه برخورد با سختی ها را یاد بگیرد. گاهی باید کارهایی را انجام دهد که دوست ندارد. قطعا بخشی از فعالیت های ما کارهایی است که دوست نداریم. این درواقع ادب است. البته ممکن است گاهی اوقات ما ادبی را هم رعایت کنیم که دوست داریم. ولی ادب، یعنی رفتار طبق آیین نامه نه از روی خواستن . اگر کودک گفت برای چه باید نماز بخوانیم، بگوییم به خاطر رعایت ادب در برابر پروردگار. همان طور که ادب حکم می کند اگر فردی عزادار شد، در مقابل او لباس مشکی بپوشیم. اولین تعریف نماز این است که نماز ادب است.
فلسفه ادب این است که بپذیریم قرار نیست همه کارهایی را که می کنیم، دوست داشته باشیم.

نماز کودکانه

یک وقت انسان نماز میخواند، مثل بقیه‌ی عادات روزانه؛ مسواک میزنیم – فرض بفرمائید – ورزش میکنیم، همین جور نماز هم میخوانیم در وقت. یک وقت نه، انسان نماز میخواند، با این احساس که میخواهد حضور در محضر پروردگار پیدا کند. این یک جور دیگر است. ما همیشه در محضر پروردگاریم؛ خواب باشیم، بیدار باشیم، غافل باشیم، ذاکر باشیم. لیکن یک وقت هست که شما وضو میگیرید، تطهیر میکنید،

سپیده زد

 

سپیده زد، سپیده                             وقت سحر رسیده 

خاموش شده ستاره                          صبح اومده دوباره 

***

خروس پر طلایی                             با پاهای حنایی 

قوقولی قوقو میخونه                          تو کوچه و تو خونه 

اذان میگن دوباره                              از مسجد و مناره 

***

بابام پامیشه از خواب                           میره لب حوض اب 

می شوید او دست و رو                     با اب میگیره وضو 

تمیز و پاکیزه باز                                میاد سر جا نماز 

***

من هم کنار بابا                                    نماز می خوانم حالا

 

 

2-کف دو دست را با هم به چیزی که تیمم کردن بر آن صحیح است مثل خاک، ریگ ، کلوخ و سنگ (اگر پاک باشند)می زنیم

3-مسح صورت: کف هر دو دست را به تمام پیشانی از جایی که موی سر می روید تا ابروها و بالای بینی (و برای احتیاط و اطمینان خاطر بیشتر تا روی ابروها)می کشیم.

الف- نقش حكومت ووظایف سازمان ها :

الذین ان مكّنّاهم فی الارض اقاموا الصّلاة ... (سوره حج/41 )

همان كسانی كه هرگاه در زمین به آن ها قدرت بخشیدیم، نمازرا به پامی دارند ...نماز از ارزش های محوری در جامعه اسلامی است كه هر گاه چنین حكومتی برپا شود،از اقدامات اولیه آن،برپایی نماز درجامعه است. سرلوحه دعوت همه اولیاء پس از توحید ،امر به برپایی نماز می باشد.حضرت ابراهیم علیه السلام به همراه فرزندش در سرزمین بی آب وعلف مكه خانه كعبه را بنا نهاد تا توحیدیان به آن سوی روی كنند نماز بگذارند.در زمان بنی اسرائیل به حضرت موسی وهارون امرشد كه : برای قوم خود خانه هایی در سرزمین مصر انتخاب كنید وخانه هایتان را مقابل یكدیگر (ومتمركز) قرار دهید ، ونمازرا برپا دارید، وبه مؤمنان بشارت ده كه (سرانجام پیروز می شوند ) (سوره یونس/87)