پژوهشی درباره وحدت - ۱

وحدت در کلام نبوی
اطاعت از رهبری، مایه وحدت امت اسلام است.[۱]
شما اهل بیت، اهل خدا هستید که به برکت شما نعمت کامل گشت، پراکندگی برطرف شد و اتحاد کلمه پدید آمد.[۲]
هر کس از گروه مسلمان جدا شود، بر مرگ جاهلیت بمیرد.[۳]

اختلاف نکنید؛ آنان که پیش از شما بودند، اختلاف کردند و هلاک شدند.[۴]
تفرقه، موجب عذاب است.[۵]
مسلمانان با هم برادرند و هیچ کس بر دیگری برتری ندارد، جز با تقوا.[۶]
جماعت و وحدت، مایه رحمت، و تفرقه، موجب عذاب است.[۷]
دست خد بر سر جماعت است.[۸]
پژوهش
جوان و وحدت گرایی
بنابر نظر اهل سنت، دوازدهم ربیع الاول و براساس روایت شیعه، هفدهم ربیع الاول، سالروز میلاد فرخنده پیامبر اعظم، حضرت محمد(ص) است که فاصله میان این دو تاریخ، به عنوان «هفته وحدت» نامیده شده است.
در این هفته، رسالت مدار بزرگی دیده به جهان گشود تا نعمت خداوند بر بندگان تکمیل شود. او پا به عرصه گیتی نهاد تا جاهلیت را از صحنه جهان بگریزاند، راه را از چاه نشان دهد و مردم در سایه نبوتش از ضلالت به هدایت، از ظلمت به نور و از تفرقه به وحدت برسند.
از آن هنگام که خورشید درخشان اسلام بر سرزمین های سرد و تاریکِ جاهلیت دمید و صبحِ امید، زندگی جاهلی را گرمی و روشنایی بخشید، امید رهایی در دل مظلومان، تابیدن گرفت.
جوانان به منزله بازوان نیرومند پیامبر، دست اتحاد در دستان گرم او نهادند و پیر و جوان، و خرد و کلان، دعوت او را لبیک گفتند. آوای توحید، کران تا کران را در نوردید و اقوام و قبیله های پراکنده را با دعوت به اعتصام حبل متین، متحد و منسجم ساخت.
قرآن کریم دراین باره می فرماید:
وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِیعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ وَاذْکُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنتُمْ عَلَیَ شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَکُم مِّنْهَا. (آل عمران: ۱۰۳)
همگی به رشته دین خدا چنگ زده، به راه های متفرق نروید و به یاد آرید این نعمت بزرگ خدا را که شما با هم دشمن بودید و خدا در دل های شما الفت و مهربانی انداخت و به لطف خداوند همه، برادر دینی یکدیگر شدید، و در صورتی که در پرتگاه آتش بودید، خدا شما را نجات داد.
وحدت؛ تشبیهات و تعاریف
همان گونه که با اتحاد قطرات آب، جوی های آب، و با به هم پیوستن جوی های کوچک به همدیگر، رودخانه ای عظیم ایجاد می شود، با اتحاد انسان ها نیز صف های بزرگی به وجود می آید که پشت هر دشمنی را می لرزاند و او را به وحشت می اندازد.
اتحاد را می توان، نخ تسبیحی دانست که مهره ها را در کنار هم نگه می دارد و ارتباط منظمی بین آنها برقرار می سازد و آنها را از پراکندگی، دورافتادگی و گم شدن حفظ می کند و اگر این نخ پاره شود، انسجام مهره ها گسسته می شود و هر کدام به جانبی خواهد رفت.
«وحدت به معنای یگانه شدن، یکتایی و یگانگی است»[۹] و «وحدت مسلمین، به معنای یگانگی و هماهنگی مسلمانان در سایه توحید و نبوت و قرآن و تکیه ننمودن آنها بر ممیّزات مذهبی و قومی است. همان امری که مجد و عظمت و شوکت آنان در گرو آن است و همان چیزی که قرآنِ مسلمانان با لحنی بلیغ و بیانی رسا، پیروانِ خود را بدان دعوت می کند».[۱۰]
مفهوم وحدت به بیان دیگر آن است که: با حفظ عقاید قطعی و مسلّم خود در برابر دشمنان مشترک، موضع واحدی داشته باشیم و از آنان غافل نباشیم. البته این بدان معنا نیست که از بحث و گفت وگوی علمی محض و خالی از تعصبّات برای نیل به حقیقت بپرهیزیم. در واقع، ایجاد نوعی یگانگی و همگونی میان منافع و اهداف کسانی است که دارای خدای واحد، پیامبری به نام حضرت محمد(ص) و کتابی به نام قرآن کریم هستند و هدف آنها سعادت بشری و رسیدن به قرب الهی است.
متفکر شهید، استاد مرتضی مطهری در کتاب امامت و رهبری در این خصوص می فرماید:
مفهوم اتحاد اسلامی که در صد سال اخیر میان علما و فضلای مؤمن و روشن فکر اسلامی مطرح است، این نیست که فرقه های اسلامی به خاطر اتحاد اسلامی، از اصول اعتقادی و یا غیر اعتقادی خود صرف نظر کنند و به اصطلاح، مشترکات همه فِرَق را بگیرند و مختصّات همه را کنار بگذارند؛ چه، این کار نه منطقی است و نه عملی. آنچه آن بزرگان در نظر داشتند، این بود که فرقه های اسلامی در عین اختلافاتی که در کلام و فقه و غیره با هم دارند، به واسطه مشترکات بیشتری که در میان آنها هست، می توانند در مقابل دشمنان خطرناک اسلام، دست برادری بدهند و جبهه واحدی تشکیل دهند. این بزرگان هرگز درصدد طرح وحدت مذهبی تحت عنوان وحدت اسلامی ـ که هیچ گاه عملی نیست ـ نبودند.[۱۱]
جوان و وحدت
وحدت اسلامی به ویژه در بین قشر جوان، فراهم کننده قدرتی حقیقی است که می تواند پس از خداوند متعال، تکیه گاه استواری برای مسلمانان در رویارویی های گوناگون باشد. این وحدت همچنین قادر است زمینه های گسترده ای برای پژوهش و بررسی و اجتهاد و استنباط از منابع اسلامی، و نیز رشد و پیشرفت را در تمامی جنبه های مادی و معنوی فراهم آورد.
امروز نسل جوان و انقلابی ما با حضور در میدان کار و تلاش، به تجربیات و دستاوردهای بسیار مهمی رسیده است که جهان در مقابل آن انگشت شگفتی به دهان گرفته، و استمرار این حرکت، نیازمند حفظ و تقویت وحدت در ابعاد گوناگون است.
گسترش و رواج فعالیت های علمی، تحقیقاتی و آموزشی در بین علاقه مندان و به ویژه جوانان، به عنوان آینده سازان جهان اسلام و گردانندگان آینده کشورها، رشد صحیح علمی، فکری و معنوی آنها را دربردارد و بر سرنوشت آینده کشور ما و جهان اسلام بسیار تأثیرگذار است.
به نظر می رسد تعمیق شناخت و آگاهی جوانان از شعار اتحاد ملی و انسجام اسلامی، تقویت وحدت و اتحاد ملی در بین نسل جوان کشور، انسجام و همدلی در بین این گروه سنّی با دیگر مسلمانان جهان، و نیز آگاه ساختن نسل جوان از ترفندهای تفرقه افکنانه استکبار جهانی و شیوه های مقابله با آن، از مسائل بسیار مهمی است که باید در برنامه ریزی های کلان به آن توجه خاص شود.
جوانان غیور ما در طول هشت سال دفاع مقدس، به اثبات رساندند که با ایمان و اتحاد می توان در برابر تمامی جهان کفر که تا بُنِ دندان مسلح است، ایستادگی کرد. ایستادگی جوانان در طول سالیان حماسه و خون، ما را به این مطلب رهنمون می سازد که اگر برای این قشر، دشمن شناسی به نحو صحیح انجام گیرد، جوان، نماد غیرتی است که به دور از هرگونه تعصب، حاضر است حتی جان خود را در راه خدا و اهداف متعالی خود نثار کند.
 

منبع: گلبرگ - اسفند ۱۳۸۷ - شماره ۱۰۷ - گلبرگ اندیشه/هفته وحدت
----------------------------------
پی نوشت:
[۱]. شیخ مفید، امالی، ج ۱، مجلس ۲، ص ۱۴، ح ۲.
[۲]. اصول کافی، ج ۱، ص ۴۴۶.
[۳]. نهج الفصاحه، ح ۲۸۵۵.
[۴]. کنز العمّال، ح ۹۲۹.
[۵]. نهج الفصاحه، ح ۱۳۲۳.
[۶]. همان، ح ۳۱۱۲.
[۷]. همان، ح ۱۳۲۳.
[۸]. همان، ح ۳۲۱۱.
[۹]. علی اکبر دهخدا، لغت نامه دهخدا، ج ۱۴، ص ۲۰۴۵۳.
[۱۰]. سید مصطفی حسینی دشتی، معارف و معاریف، مؤسسه فرهنگی آرایه، ۱۳۷۹، ج ۵، ص ۳۲۱.
[۱۱]. مرتضی مطهری، امامت و رهبری، انتشارات صدرا، ۱۳۸۷، چ ۳۸، صص ۱۵ ـ ۱۷.