دریافت نشریه موازین شماره 214 - احکام پزشکی-ویژه بیماران

بسم الله الرحمن الرحیم
احکام پزشکی
موازین ویژه بیماران(2)
احکام بیماران ازحیث طهارت ظاهری(حدث وخبث)
به طور کلی افراد بیمار از جهتی به سه قسم تقسیم می شوند :
1- بیماران معمولی و کسانی که بطور سرپایی معالجه می شوند و بیماری آنها هیچ مانع و مشکلی برای خواندن نماز و سایر عبادات ایجاد نخواهد کرد که این دسته افراد نماز خود را از نظر وقت ، رعایت قبله و طهارت و امثال آن مانند قبل از بیماری بجا می آورند .
2- بیماران بد حال یا اورژانسی که به هیچ عنوان قادر به انجام عبادات عملی و نماز نیستند مگر با ایماء و اشاره و گاهی ممکن است کسانی باشند که اصلا فاقد بعضی از شرایط کلی تکلیف مانند عقل و قدرت باشند که در این صورت تکلیف از آنان ساقط است قضاء هم بر آنان واجب نیست . مثل افرادی که در وقت نماز در حال کمای مطلق به سر می برند یا بیماران روانی سخت که عقل و مشاعر آنان از کار افتاده است .
3- بیمارانی که جزء دسته اول و دوم نیستند ولی در مورد نماز و احکام نماز مانند طهارت ، قبله و امثال آن از احکام و مسائل خاصی برخوردار می باشند .

طهارت بیماران:
1)طهارت بیمار بستری
س)بیمار بستری که نمى تواند موقع قضاى حاجت، خود را تطهیر نماید، براى نماز چه وظیفه‌اى دارد؟
ج) با همان وضعیت نماز بخواند.( توضیح المسائل مراجع، م 848)
تبصره. شخصی که ناچار است با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش صحیح است و چنین فردی بعد از این که خوب شد، لازم نیست نمازهای که در این حالت خوانده را قضا کند.

2)طهارت محل بول
س)اگر کسی با پارچه یا دستمال کاغذی محل بول خود را خشک نماید، آیا مى‌تواند نماز بخواند؟
ج) اگر ناچار باشد و توانایى تطهیر با آب را ندارد و یا آب براى او ضرر داشته باشد مى‌تواند با خشک کردن محل بول نماز بخواند.( اجوبة، س 89)

تبصره 1. محل بول با غیر آب پاک نمى شود ولى اگر نتواند با آب تطهیر کند معذور است.
تبصره 2. اگر آب برای او ضرر ندارد ولی خودش نمی‌تواند، بشوید در صورتی که می‌تواند از همسر کمک بگیرد و در غیر این صورت اگر اطمینان دارد که تا آخر وقت نمی‌تواند با آب تطهیر کند با همان حالت نماز بخواند.

3)طهارت محل غائط
س)مریض یا کسى که بنا به عللى نتواند با آب تطهیر کند اگر با پارچه‌اى یا دستمال کاغذی غائط را از مخرج برطرف کنند، آیا مى‌تواند نماز بخواند؟
ج) هرگاه مخرج غائط را با سه قطعه سنگ، یا کاغذ یا دستمال کاغذی و مانند آن پاک کنند و ذرات کوچکی که معمولًا جز با آب برطرف نمی‌شود باقی بماند، ضرری ندارد و می‌تواند با آن نماز بخواند.( توضیح المسائل، مراجع، م 68.)
تبصره. مخرج غائط را می‌توان با آب شست و یا با پارچه، سنگ، دستمال کاغذی و مانند اینها پاک کرد، اگر چه شستن با آب بهتر است.

4)طهارت با دستمال
س)آیا دستمال که برای طهارت استفاده می‌شود، باید خشک باشند؟
ج) باید خشک باشند و چنانچه رطوبت کمی داشته باشد به حدى باشد که سرایت نکند و موضع را تر نکند اشکال ندارد.( تحرير الوسيلة، کتاب طهارت، فصل دراستنجاء، م 1)
س2)شخصى به علت اضطرار مجبور به تطهیر مخرج بول با دستمال مى شود و هنگامى که به منزل مراجعت مى کند، آن را با آب تطهیر مى نماید، آیا هنگام نماز باید لباس زیر خود را عوض کرده یا تطهیر نماید؟
ج) اگر لباس او با رطوبت بول نجس نشده است، تطهیر لباس واجب نیست.( اجوبة، س 433.)

5)طهارت بدون آب
س)معلولى در منزل مى تواند با آب طهارت بگیرد ولى وقتى که خارج از منزل است نمى تواند با آب طهارت بگیرد تکلیف او چیست؟
ج) مى تواند محل غائط را با سه سنگ یا سه کهنه و مانند آن پاک کند ولى محل بول را باید آب بکشد و اگر نمی‌تواند محل بول را آب بکشد با دستمال خشک کند.( توضیح المسائل مراجع، م 65، 66 و 68)

6)طهارت با یک دست
س)معلولی که یک دســت ندارد، چگـونه تطهیر انجــام دهد؟
ج) محل بول را با آب تطهیر نمایید و براى تطهیر محل غائط مى توانید با شلینگ یا سنگ یا کلوخ یا کهنه به ترتیبى که در رساله مذکور است خود را پاک نمایید.( استفتاءات امام ، ج1، احکام وضو، س 26)

7)استبراء و زخم
س)اگر استبراء نکنم احتمال دارد زخم زودتر بهبود یابد ولى با استبراء و فشارى که وارد مى شود خوب شدن زخم طول خواهد کشید. عمل استبراء را انجام بدهم یا خیر؟
ج) استبراء واجب نیست. و اگر موجب ضرر شود جایز هم نخواهد بود. البته اگر استبراء نشود و بعد از بول کردن رطوبت مشتبه خارج شود، حکم بول را دارد.( اجوبة، س 91)

8)بیماری مجارى ادرار
س)بر اثر بیمارى در مجارى ادرار، بعد از بول و استبراء، ادرارم قطع نمى شود و رطوبت مى بینم. وظیفه شرعى من چیست؟
ج) بعد از استبراء، به شک در خروج بول اعتنا نمى شود، و اگر یقین دارید که بول به صورت قطره قطره از شما خارج مى شود، باید به وظیفه مسلوس، عمل نمایید و تکلیفى زائد بر آن ندارید. (اجوبة، س 95)

9)استبراء و رطوبت
س)شخصی پس از بول، استبراء مى کند که همراه آن مایعى خارج مى شود که چسبنده است، آیا آن آب نجس است؟ وظیفه او نسبت به نماز چیست؟
ج) اگر به منى بودن آن یقین ندارید و خروج آن همراه با علامت‌هاى شرعى خروج منى نیست، حکم منى ندارد و پاک است.( اجوبة، س 278)
تبصره. آبی که گاه بعد از بول بیرون می‌آید و کمی سفید و چسبنده است و به آن ودی می‌گویند، چنانچه مجرا آلوده به بول و منی نباشد پاک است و وضو و غسل را نیز باطل نمی‌کند.

10)منی مریض
س)در رسـاله‌های عملیه آمده است (‌آبى که از شخص مریض خارج شود همین که با شهوت خارج شده باشد حکم منى دارد) منظور از مریض، چه نوع مرضى است‌؟
ج) هر مریضى را شامل می‌شود.(استفتاءات جدید)

11)عفونت و ادرار
س)به علت ابتلا به کیست عفونى، از من عفونت خارج می‌شود، آیا این عفونت نجس است؟
ج) اگر آن عفونت مخلوط به بول یا غائط نباشد، پاک است.(همان)
تبصره. رطوباتى که در بعضی اوقات از محل غائط خارج مى‌شود، همین حکم را دارد یعنی اگر همراه با ذرّات نجاست نباشد، پاک است و وضو را هم باطل نمى‌کند.

12)کیسه ادرار و مدفوع (استوما)
س)بیمارانی که به همراه خود کیسه ادرار و مدفوع دارند، وظیفه آنها نسبت به نماز چیست؟
ج) اگر می‌تواند کیسه را برای نماز تعویض نماید باید کیسه را عوض کند و نماز بخواند، و اگر کیسه طبق دستور پزشک قابل جدا کردن نباشد یا جدا کردن آن باعث عسر و حرج شود، نمازخواندن با آن صحیح است. (توضیح المسائل مراجع، م 848)

13)نماز و پوشک بزرگسالان
س)کسى که ادرار و مدفوع او غیرارادى است با توجّه به این که هر لحظه امکان دارد از او ادرار یا مدفوع خارج گردد، چگونه نماز بخواند؟
ج) باید برای نماز به وسیله پوشک یا کیسه و مانند آن از آلودگی جاهای دیگر بدن جلوگیری کند. (همان، م 313)
س)بیماران و معلولین و افراد سالمندی که از پوشک استفاده می‌کنند آیا برای هر نماز باید پوشک را عوض کنند؟
ج) اگر پوشک نجس نشده لازم نیست عوض شود، و اگر نجس شده احتیاط واجب آن است که پیش از هر نماز مخرج بول و غائط را آب بکشد و پوشک را عوض کند.( همان ، م 313.)
تبصره. اگر نمی‌تواند پوشک را عوض کند و ناچار باشد با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نماز او صحیح است.

14)طهارت قطع نخاع
س)بیماران و افراد قطع نخاع و معلولینی و سالمندانی که امکان تطهیر را ندارند، برای طهارت چه وظیفه‌ای دارند؟
ج) همسر او متکفل تطهیر او شود و اگر همسر ندارد که به او کمک کند، افراد دیگر می‌توانند او را تطهیر دهند (بهتر است همجنس باشد) ولی باید دستکش یا مانند آن در دست داشته باشند که دست به عورت نرسد. ( همان، م 2440)
تبصره. اگر شخصی نبود تا او را تطهیر کند، تطهیر از آنها ساقط است.

15)طهارت و پرستار
س)بیماری که نمی‌تواند خود را تطهیر کند و این کار را پرستار برای او انجام می‌دهد، آیا پرستار در هنگام تطهیر می‌تواند به عورت او نگاه کند؟
ج) خیر، نمی‌تواند.( همان، م 2436)
تبصره. اگر بیمار بچه غیر ممیز باشد، نگاه به عورت او اشکال ندارد.

احکام کلی پاک بودن لباس و بدن :
1- اگرکسی عمدا با بدن یا لباس نجس نماز بخواند ، نمازش باطل است .
2-کسی که نمی داند با بدن و لباس نجس نماز باطل است و بخواند ، نمازش باطل است .
3-اگر بواسطه ندانستن مسئله چیزی را نداند نجس است و با آن نماز بخواند نمازش باطل است .
4-اگر فراموش کند بدن یا لباسش نجس است و در بین نماز یا بعد از آن یادش بیاید ، باید نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته است ، قضا نماید .
5- اگر نداند که بدن یا لباسش نجس است و بعد از نماز بفهمد نجس بوده ، نماز اوصحیح است ولی احتیاط مستحب آن است که اگر وقت دارد دوباره آن نماز را بخواند .
6-کسی که در پاک بودن بدن یا لباس خود شک دارد چنانچه نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد که بدن یا لباسش نجس بوده ، نماز او صحیح است .
7-اگر لباس را آب بکشد و یقین کند که پاک شده است و با آن نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد پاک نشده ، نمازش صحیح است .
8- خون بدن انسان یا حیوان حلال گوشت اگر چه در چند جای بدن و لباس باشد در صورتیکه روی هم کمتر از درهم ( تقریبا به اندازه دو ریالی ) باشد نماز خواندن با آن اشکال ندارد البته اگر سر سوزنی خون حیض باشد نماز باطل است .
9- اگر بدن یا لباس خونی نشود ولی بواسطه رسیدن به خون نجس شود ، اگر چه مقداری که نجس شده کمتر از درهم باشد ، نمی شود با آن نمازخواند.
10- اگر خون روی لباسی که آستر دارد بریزد و به آستر برسد و یا به آستر بریزد و روی لباس خونی شود ، باید هر کدام را جدا حساب نمود پس اگر خون روی لباس و آستر کمتر از درهم باشد ، نماز با آن صحیح است .
11- اگر لباس های کوچک نماز گزار مانند عرق چین و جوراب که نمی شود با آنها عورت را پوشاند نجس باشد ، چنانچه از مردار و حیوان حرام گوشت درست نشده باشد ، نماز با آن صحیح است و نیز اگر با انگشتری نجس نماز بخواند اشکال ندارد .
12- اگر در بدن یا لباس نمازگزار ، خون زخم یا جراحت یا دمل باشد ، چنانچه طوری است که آب کشیدن بدن یا لباس یا عوض کردن لباس برای بیشتر مردم یا برای خصوص او سخت است ، تا وقتی که زخم یا جراحت یا دمل خوب نشده است می تواند با آن نماز بخواند و همچنین است اگر چرکی که با خون بیرون آمده یا دوایی که روی زخم گذاشته اند و نجس شده در بدن یا لباس او باشد .