ندای وحی

نظرات سه تن از نخبگان روانشناسي در مورد "ازدواج موقت"

1- دکتر علي اصغر احمدي: مدير مؤسسه روان‌شناسي دانشگاه تهران
ازدواج موقت يکي از مترقي‌ترين قواعد شرعي اسلام است که در زمينه ارتباط ميان زن و مرد طراحي شده است. دکتر احمدي گرايش به ازدواج موقت را بر اساس يک چرخه، اين‌گونه توضيح مي‌دهد: فردگرايي افراد، دور شدن آنها از جمع و گسسته‌شدن تدريجي ارتباطات جمع‌گرايانه، موجب شده ازدواج دائم براي عده‌اي امکان‌پذير نباشد. وقتي ميزان آماري ازدواج دائمي پايين است، ‌اگر قاعده‌اي به نام ازدواج موقت هم نباشد، افراد ناگزير به روابط نامشروع روي مي‌آورند. 

چنين ارتکاب به گناهي وقتي خطرناک مي‌شود که پس از آن، ارتکاب به ساير گناه‌ها هم به‌راحتي انجام گيرد. ترک بسياري از واجبات، در همين مرحله انجام مي‌شود. پس وجود ازدواج موقت به عنوان يک روش شرعي و قانون لازم است.
احمدي معتقد است ازدواج موقت به يک شکل نيست و در حقيقت از نظر اسمي «موقت» است چون داراي زمان مشخص و شروط گوناگون است.
او با اشاره به مسئله زمان‌ ازدواج، از ازدواج يک ساعته تا 99 ساله مي‌گويد و تاکيد مي‌کند که افراد مي‌توانند در اين‌گونه ازدواج‌ها، نحوه ارتباط، ‌زمان و ميزان آن و البته مبلغي که به عنوان مهريه به زن تعلق مي‌گيرد را مشخص کنند.
 از نظر احمدي اين ازدواج، نوعي ازدواج انعطاف‌پذير است که افراد مي‌توانند خود را با آن تطبيق دهند. آن دسته افرادي که نياز به ازدواج دارند، با اين روش مي‌توانند علاوه بر رفع نياز، از مشکلات و گناهان ارتباطات غيرسالم هم رهايي يابند. در واقع ازدواج موقت باعث مي‌شود آن چيزي که در نهان جامعه وجود دارد و به دليل عدم رعايت شئونات شرعي به زنا بدل مي‌شود، جنبه شرعي به خود گيرد و راه گناه را ببندد. به نظر دکتر احمدي، موضوع ثبت ازدواج در شناسنامه يا سند - چه در ازدواج دائم و چه در ازدواج موقت - يک امر مدني است، نه شرعي و به همين دليل، خواندن صيغه محرميت ميان افراد، بسيار مهم‌تر از ثبت آن است.
احمدي با پاسخ به اين سؤال که آيا حاضر است فرزندانش ازدواج موقت کنند نشان مي‌دهد که فقط در حرف با ازدواج موقت موافق نيست بلکه اين جريان برايش خيلي جدي است؛ اگر من به عنوان پدر مطلع باشم که فرزندم رابطه‌اي خارج از محدوده شرع دارد، حاضرم با رضايت کامل، شرايط انجام ازدواج موقت را براي فرزندم فراهم کنم تا حداقل آن رابطه مشروع باشد.
مدير مؤسسه روان‌شناسي دانشگاه تهران با اين جمله پاسخ ما را مي‌دهد. او البته ذکر مي‌کند که ازدواج موقت براي دخترها مکروه است بلکه اين ازدواج براي افرادي سفارش شده که به هر دليل از شرايط انجام ازدواج دائم محرومند.
2- حامد سليمانيان: مدير فرهنگسراي خانواده
مگر ما مي‌توانيم جلوي شرع اسلام بايستيم؟ ما شيعه‌ايم و موافق تمام قواعد و دستورات دين.» حامد سليمانيان هر چند با اين تصميم‌گيري، حتي از طرف خانواده و اطرافيانش تحت فشار قرار گرفته ‌اما براي نظر خود دلايل خاصي دارد. «ما نمي‌توانيم اصل ماجراي ازدواج موقت را زير سؤال ببريم ولي آنچه که مطرح است اين است که آيا ازدواج موقت در جامعه فعلي ما فرآيند مثبتي است يا نه؟.
 سليمانيان معتقد است جامعه در مقابل اين ماجرا گارد گرفته و اين از دو جهت قابل بررسي است؛ اول اينکه چرا جامعه نسبت به ازدواج موقت ديد منفي دارد و ديگر اينکه چطور مي‌شود اين ديد منفي را از بين برد. ديد منفي جامعه قطعا به خاطر شنيدن، ديدن، خواندن يا تجربه کردن مواردي از تعدد زوجين از جانب افرادي بوده که نبايد ازدواج موقت مي‌کرده‌اند يا نتوانسته‌اند بعد از ارتکاب چنين کاري، وضعيت زندگي خود را به صورت متعادل تحت کنترل داشته باشند.
 اما پاک شدن اين موضع منفي فقط به آگاهي نيازمند است چون يک وجه ترس، ناداني است و اکثر مردم به خاطر عدم اطلاع، از ازدواج موقت مي‌ترسند. مردم نمي‌دانند ازدواج موقت چيست، براي چه افرادي توصيه مي‌شود و اصلا چه چهارچوبي دارد. 
3- دکتر باهر: استاد رشته رفتارشناسي دانشگاه شهيد بهشتي
ازدواج موقت موضوعي است که در صورت فراهم بودن شرايط، واجب است و در غير اين صورت حرام، درست مثل روزه که براي عده‌اي ممنوع است.
او عقيده دارد متعه، صيغه و نکاح منقطع جزء امور خاص هستند. در امور عام، قانون بايد راهکار را مشخص کند اما در امور خاص، دستور خدا و نظر مراجع تقليد مهم است. مهم اين است که ازدواج موقت براساس سنت، قرآن، اجماع و عقل، حرام اعلام نشده است.
استاد رفتارشناسي دانشگاه شهيد بهشتي، درباره تفاوت ازدواج موقت ما با ازدواج‌هاي دوستانه‌اي که در غرب رايج است، به حلقه مفقوده خدا محوري ميان غربيان اشاره مي‌کند.
باهر مي‌گويد: در مسائل ديني ما، محور انجام امور، خداوند است، مثل نيتي که براي خواندن نماز يا گرفتن روزه مي‌کنيم. جالب اينکه غربي‌ها بارها اعلام کرده‌اند که هيچ ساز و کاري در دنيا نتوانسته مسئله جنسي را هدايت کند و تنها فقه شيعه است که با اتخاذ مکانيزم عقد موقت توانسته اين موضوع را هدايت و جهت‌دهي کند. البته خيلي‌ها هم عادت کرده‌اند که به دين به صورت گزينشي نگاه کنند. نمي‌توان به آنهايي که مي‌خواهند فقط يک تکه از دين را به نفع خود مهم جلوه دهند، اجازه سوءاستفاده داد؛ يعني اگر کسي بخواهد در اصول اسلام فقط از صيغه بهره‌مند شود، آن شخص بايد محدود شود. 
يکي از تحليل‌هاي مهمي که درباره ازدواج موقت وجود دارد، توسط شهيد مطهري بيان شده است. معلم شهيد معتقد است بين زماني که بلوغ صورت مي‌گيرد تا هنگام ازدواج دختران و پسران، فاصله‌اي طولاني وجود دارد که باعث بروز مشکلاتي خواهد شد. به همين دليل ايشان موضوع نامزدي اسلامي را مطرح مي‌کنند که همان ازدواج موقت است.