حضور نوجوانان در شبکه‌های مجازی روز به روز درحال افزایش است. آنان زمان زیادی از وقت خود را در این فضا سپری می‌کنند. این موضوع باعث شده تا والدین با سوالاتی درگیر شوند؛ آیا باید نسبت به استفاده فرزندان از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی نگرانی داشت؟ چه مسائلی نوجوانان را در شبکه‌های اجتماعی تهدید می‌کند؟ سطح این نگرانی‌ها در کشور ما تا چه حدی است؟ این‌ها سوالاتی هستند که سعی داریم در این مقاله به آن‌ها بپردازیم
-آمارها چه می‌گویند؟
برای بررسی تاثیر شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی بر مخاطب نوجوان باید الگوی مصرف این گروه را بشناسیم تا بتوانیم ابعاد و سطح نگرانی ها را درک کنیم. برابر آمارهای رسمی وزارت آموزش و پرورش در سال 95 کشور ما 13 میلیون دانش‌آموز داشته. هرم جمعیتی 10 تا 19 کشور هم کمی بیش از 11 میلیون نفر بوده است. الگوی مصرف این بخش مهم جمعیت کشور مطابق زیر است:
۱-بیش از 80 درصد افراد زیر 18 سال کاربر فضای مجازی هستند.
۲-تمایل پسران در فضای مجازی به دوست‌یابی 49 درصد و تمایل دختران به دوست‌یابی در فضای مجازی 69 درصد است.
3-حدود 44 درصد نوجوانان و جوانان اوقات فراغت خود را در فضای مجازی سپری می‌کنند.
4-حدود 35 درصد نوجوانان و جوانان به بازی‌های رایانه‌ای مشغول هستند.
17-5 درصد نوجوانان و جوانانی وقت خود را با برنامه‌های تلویزیون پر می‌کنند.
6- میانگین زمان حضور روزانه کاربران ایرانی در فضای مجازی بین 5 تا 9 است.
این آمارها در کنار آمارهای جهانی در خصوص آزار جنسی آنلاین، قلدری اینترنتی و احتمال مواجهه ناخواسته کودکان و نوجوانان با محتوای مستهجن در اینترنت و به خصوص شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که نگرانی والدین در این خصوص به‌جا است.
-آسیب‌ها و خطرات
در هر گروه سنی متناسب با جنسیت و سن کاربران آسیب‌ها و خطراتی که آنان را تهدید می‌کند، متفاوت است اما به طور کلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛
1-شبه افکنی در اعتقادات و باورهای مذهبی و اعتقادی کاربران
2-هویت‌زدایی از کاربران و ترویج سبک زندگی غربی
3-آسیب‌های روحی و روانی شدید به دلیل دوستی‌های نافرجام اینترنتی
4-قرارگرفتن در معرض اطلاعات نامناسب مثل مسائل جنسی، موضوعات خشونت‌آمیز و ...
5-تشویق به استفاده از الکل، سیگار و مواد مخدر (یک تحقیق در آمریکا نشان داد نوجوانان 12 تا 17 سالی که از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند 5 برابر نسبت به دیگران احتمال گرایش به مواد مخدر دارند).
6-نقض حریم خصوصی نوجوان و خانواده توسط مجرمان
7-تحلیل استعدادهای درونی به دلیل از دست رفتن زمان برای شکوفایی آنها با استفاده نامحدود از اینترنت
8-آسیب‌های جسمی
9-قمار و شرط‌بندی
10-گرفتار شدن در دام مجرمین سایبری
باید به این نکته توجه کنیم که ماهیت و نوع این آسیب‌ها برای دختران و پسران نوجوان متفاوت است و متناسب با ویژگی‌های روحی، روانی و جسمی آنان تغییر می‌کند. برای مثال دختران نوجوان آسیب‌پذیرترین گروه کاربران در برابر دوستی‌های اینترنتی و افشاء اطلاعات خصوصی در فضای مجازی هستند و از این جنبه بیشترین خطر متوجه آنهاست. اما پسران نوجوان در مقابل اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای، تلاش برای ایجاد مزاحمت اینترنتی برای دیگران و گرفتاری در دام کلاهبرداران و سودجویان آسیب پذیرترند.
تهیه شده در گروه محتوایی درسا- علی محمد رجبی