ندای وحی

قرآنی ،اعتقادی،مذهبی ، تربیتی

تفسیرسوره حمد

اکبر احمدی
ندای وحی قرآنی ،اعتقادی،مذهبی ، تربیتی

تفسیرسوره حمد

اسامی سوره مبارکه حمد و تفسیر آن

سوره حمد

سوره ی حمد كه نام دیگرش «فاتحة الكتاب» است، هفت آیه دارد [1]وتنها سوره ای است كه بر هر مسلمانی واجب است روزانه ده بار آن را در نمازهای شبانه روزی بخواند و در صورت ترك عمدی نماز او باطل است. «لاصلاة الاّ بفاتحة الكتاب» [2] بنا به روایت جابربن عبداللّه انصاری از رسول اكرم صلی الله علیه و آله: این سوره بهترین سوره های قرآن است. و به نقل ابن عباس؛ سوره ی حمد اساس قرآن است. در حدیث نیز آمده است: اگر هفتاد مرتبه این سوره را بر مرده خواندید و زنده شد، تعجّب نكنید. [3] از نامگذاری این سوره به «فاتحة الكتاب» توسط پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله، [4]معلوم می شود كه تمام آیات قرآن در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله جمع آوری شده و به صورت كتاب در آمده است و به امر ایشان این سوره در آغاز و شروع كتاب (قرآن) قرار گرفته است. همچنین در حدیث ثقلین می خوانیم كه پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «انّی تارك فیكم الثقلَین تفسیر نور(10جلدی) ، ج 1 ، ص : 20


كتاب اللّه و عترتی» [5] من دو چیز گرانبها در میان شما می گذارم، كتاب خدا و خاندانم. از این حدیث نیز معلوم می شود كه آیات الهی در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله به صورت «كتاب اللّه» جمع آوری شده و به همین نام در میان مسلمانان معروف و مشهور بوده است. آیات سوره ی مباركه فاتحه، اشاراتی در باره ی خداوند و صفات او، مسأله معاد، شناخت و درخواست رهروی در راه حقّ و قبول حاكمیت و ربوبیّت خداوند دارد. همچنین به ادامه ی راه اولیای خدا، ابراز علاقه واز گمراهان و غضب شدگان اعلام بیزاری و انزجار شده است. سوره ی حمد- همانند خود قرآن- مایه ی شفاست، هم شفای دردهای جسمانی و هم شفای بیماری های روحی. [6]
تفسیر نور(10جلدی) ، ج 1 ، ص : 21

درسهای تربیتی سوره ی حمد قبل از تفسیر سوره حمد سیمایی از درسهای این سوره را ترسیم نموده و در صفحات بعد به شرح آن می پردازیم؛
1- انسان در تلاوت سوره ی حمد با «بِسْمِ اَللّهِ» از غیر خدا قطع امید می كند.
2- با «رَبِّ اَلْعالَمِینَ» و «مالِكِ یَوْمِ اَلدِّینِ» احساس می كند كه مربوب و مملوك است و خودخواهی و غرور را كنار می گذارد.
3- با كلمه «عالمین» میان خود و تمام هستی ارتباط برقرار می كند.
4- با «اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ» خود را در سایه لطف او می داند.
5- با «مالِكِ یَوْمِ اَلدِّینِ» غفلتش از آینده زدوده می شود.
6- با گفتن «إِیّاكَ نَعْبُدُ» ریا و شهرت طلبی را زایل می كند.
7- با «إِیّاكَ نَسْتَعِینُ» از ابرقدرت ها نمی هراسد.
8- از «أَنْعَمْتَ» می فهمد كه نعمت ها به دست اوست.
9- با «اِهْدِنَا» رهسپاری در راه حقّ و طریق مستقیم را درخواست می كند.
10- در «صِراطَ اَلَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ» همبستگی خود را با پیروان حقّ اعلام می كند.
11- با «غَیْرِ اَلْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ» و «لاَ اَلضّالِّینَ» بیزاری و برائت از باطل و اهل باطل را ابراز می دارد
.
تفسیر نور(10جلدی) ، ج 1 ، ص :22
سوره الفاتحة, آیه 1

1\1 «1» بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ
به نام خداوند بخشنده ی مهربان.


در میان اقوام و ملل مختلف، رسم است كه كارهاى مهم و با ارزش را به نام بزرگى از بزرگان خویش كه مورد احترام و علاقه‏ى آنهاست، شروع مى‏كنند تا آن كار میمون و مبارك گردد و به انجام رسد. البتّه آنان بر اساس اعتقادات صحیح یا فاسد خویش عمل مى ‏كنند
«بسم‏ اللَّه الرّحمن الرّحیم» سر آغاز كتاب الهى است. «بسم ‏اللَّه» نه تنها در ابتداى قرآن، بلكه در آغاز تمام كتاب‏هاى آسمانى بوده است. در سر لوحه‏ى كار و عمل همه‏ى انبیا «بسم ‏اللَّه» قرار داشت. وقتى كشتى حضرت نوح در میان امواج طوفان به راه افتاد، نوح علیه السلام به یاران خود گفت: سوار شوید كه «بسم‏ اللَّه مجراها و مرساها»(8) یعنى حركت و توقّف این كشتى با نام خداست. حضرت سلیمان ‏علیه السلام نیز وقتى ملكه سبا را به ایمان فراخواند، دعوتنامه خود را با جمله‏ى «بسم‏ اللَّه الرّحمن الرّحیم»(9) آغاز نمود.
حضرت على علیه السلام فرمود: «بسم ‏اللَّه»، مایه بركت كارها و ترك آن موجب نافرجامى است. همچنین آن حضرت به شخصى كه جمله‏ى «بسم‏ اللَّه» را مى‏ نوشت، فرمود: «جَوِّدها» آنرا نیكو بنویس.(10)

امامان معصوم‏ علیهم السلام اصرار داشتند كه در نماز، بسم‏ اللَّه را بلند بگویند. امام باقرعلیه السلام در مورد كسانى كه «بسم‏ اللَّه» را در نماز نمى‏ خواندند و یا جزء سوره نمى‏ شمردند، مى ‏فرمود: «سَرقوا اكرم آیة»(14) بهترین آیه قرآن را به سرقت بردند. در سنن بیهقى در ضمن حدیثى آمده است: چرا بعضى «بسم‏ اللَّه» را جزء سوره قرار نداده‏اند!(15)
شهید مطهّرى‏ قدس سره در تفسیر سوره حمد، ابن عباس، عاصم، كسایى، ابن‏عمر، ابن‏زبیر، عطاء، ابن‏طاووس، فخررازى وسیوطى را از جمله كسانى معرّفى مى‏كند كه بسم اللَّه را جزء سوره مى‏دانستند.
در تفسیر قرطبى از امام صادق‏ علیه السلام نقل شده است: «بسم‏ اللَّه» تاج سوره‏هاست. تنها در آغاز سوره برائت (سوره توبه) «بسم ‏اللَّه» نیامده و این به فرموده حضرت على علیه السلام به خاطر آن است كه «بسم‏اللَّه» كلمه امان و رحمت است، واعلام برائت از كفّار و مشركان، با اظهار محبّت ورحمت سازگار نیست.(16)

 

 


نظرات شما عزیزان:

نام :
آدرس ایمیل:
وب سایت/بلاگ :
متن پیام:
:) :( ;) :D
;)) :X :? :P
:* =(( :O };-
:B /:) =DD :S
-) :-(( :-| :-))
نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:






موضوعات مرتبط: درسهایی از قرآن
برچسب‌ها: درسهایی از قرآن

تاريخ : شنبه 29 / 7 / 1399 | 18:15 | نویسنده : اکبر احمدی |
.: Weblog Themes By M a h S k i n:.